Europar Batasuna eta teknologia

Teknologia gure eguneroko bizitzaren zati integrala bihurtu da, eta Europar Batasuna (EB) bezalako erakundeetatik datozen erregulazioen eragina du, parte handi batean, teknologia horrekin dugun elkarreraginean. Europako Parlamenturako hauteskundeen egunean, funtsezkoa da ulertzea araudi horiek nola eragiten duten teknologiaren eguneroko erabileran. Merkatu digitaletako lehiatik hasi eta datuen babeseraino, EBk legeak ezarri ditu kontsumitzaileentzat eta enpresentzat jokoa orekatzeko helburuarekin. Jarraian, teknologia berriei buruzko azken legealdiko bost erregulazio aztertuko ditugu.

USB-C

Hondakin elektronikoak murriztera eta kontsumitzaileen bizitza sinplifikatzera bideratutako mugimendu batean, EBk 2022an erabaki zuen karga-estandar komun bat ezartzea gailu elektronikoetarako, 2024ko abendutik aurrera nahitaezkoa izango dena. Arauak ezartzen duenez, gailu mugikor, tableta eta bestelako gailu elektroniko guztiek USB-C portua erabili beharko dute kargatzeko. Erregulazio horrek erabiltzaileen bizitza errazten du, kargagailu askoren beharra murrizten baitu; horrez gain, eragin nabarmena du hondakin elektronikoen murrizketan. Araudi horren adibide garbia da USB-C portua iPhone 15 gailuetan sartu berri izana; izan ere, iPhone gailuek karga-portu propioa izaten jarraitzen zuten orain arte, eta EBn saltzen jarraitu ahal izateko aldatu egin behar izan dute.

Adimen Artifizialaren Legea (AI Act)

Adimen artifizialaren bilakaera azkarraren ondorioz, EBk 2024ko martxoan onartu du Adimen Artifizialaren Legea (AI Act), 2026ko martxoa baino lehen aplikatuko dena. Lege horren helburua da EBn AA garatzeko eta erabiltzeko arau-esparru sendo bat ezartzea, AAren sistemak seguruak, gardenak eta etikoak izango direla ziurtatuz. AI Actek arrisku-mailaren arabera sailkatzen ditu AAren sistemak, eta kategoria bakoitzerako baldintza espezifikoak ezartzen ditu, oinarrizko eskubideak babesteko eta AAren aplikazioetan joera diskriminatzaileak saihesteko. Prebentziozko eta arriskuan oinarritutako ikuspegi horren helburua da AAren esparruan berrikuntza arduratsua sustatzea, herritarren zerbitzura dagoen tresna bihur dadin, eta ez mehatxu.

Merkatu Digitalen Legea (DMA)

Duela bi urte onartu zen Merkatu Digitalen Legeak (DMAk) merkatu digital bidezkoagoak eta lehiakorragoak bermatu nahi ditu. Araudi horrek arau zorrotzak ezartzen dizkie lineako plataforma handiei, zaindari edo gatekeeper izenez ezagutzen direnei, zerbitzu digitaletarako sarbidea kontrolatzeko ahalmen garrantzitsua dutenei, alegia (Google, Meta, Apple, Amazon...). DMAren helburu nagusien artean dago praktika desleialak saihestea, hala nola automesedea, non plataforma horiek beren zerbitzuak lehenetsi ahal izango lituzketen lehiakide txikiagoenak baino. Gainera, zaindariak behartzen ditu erabiltzaileei aurrez instalatutako aplikazioak desinstalatzen uztera eta software-garatzaileei plataformetako funtsezko funtzio eta datuetara sartzen uztera. Lege berri horren aplikazioaren adibide bat da iOSen hirugarrenen aplikazioak instalatzeko aukera berria, edo bilatzailean bilaketa bat egitean Googlen mapetara zuzenean sartzearen ezinezkoa.

Zerbitzu Digitalen Legea (DSA)

Zerbitzu Digitalen Legeak (DSAk), paraleloan, ingurune digitaleko segurtasuna eta gardentasuna jorratzen ditu. Lege horrek betebehar berriak ezartzen dizkie lineako plataformei, eta legez kanpoko edukiaren aurkako borrokan eta erabiltzaileen eskubideen babesean jartzen du arreta. Plataformek sistema sendoagoak ezarri beharko dituzte legez kanpoko edukia antzemateko eta ezabatzeko, eta gardenagoak izan beharko dute edukiak moderatzeko eta erabiltzaileen datuak kudeatzeko moduari dagokionez. Gainera, DSAk neurriak ezartzen ditu adingabeak babesteko eta datu delikatuetan oinarritutako publizitatea debekatzeko, hala nola erlijioa, sexu-orientazioa, larruazalaren kolorea eta abar.

Datuak Babesteko Erregelamendu Orokorra (GDPR)

Datuak Babesteko Erregelamendu Orokorra 2016an onartu zen, eta erabat indarrean dago 2018tik, baina esparru digitalean eragin handiena duen arau-esparruetako bat izaten jarraitzen du. GDPRk pribatutasunerako eta datu pertsonaletarako babes zorrotzak ezartzen ditu, eta enpresei betebehar esanguratsuak ezartzen dizkie datuen tratamenduari dagokionez. Bere xedapen nagusien artean, GDPRk herritarrei beren informazio pertsonalari buruzko eskubide handiagoak ematen dizkie, informatua izateko eskubidea, sartzeko eskubidea eta datuen eramangarritasunerako eskubidea barne. Gainera, enpresek baimen argia eta esplizitua lortu behar dute datu pertsonalak prozesatu aurretik, eta agintariei jakinarazi behar diete edozein datu-urraketa, epe zehatz baten barruan. Adibidez, web orri batera sartzean cookieak onartzeko edo ez onartzeko aukera ematen diguten pantaila ospetsuak.

Europar Batasunak gero eta eragin handiagoa du egunero erabiltzen dugun teknologian. Merkatu digitaletan bidezko lehia bermatzeko helburuarekin, datu pertsonalak babestu eta lineako gardentasuna sustatu arte, EBko erregulazioek ingurune digital seguruagoa sortu nahi dute. Europako Parlamenturako hauteskundeak iritsita, funtsezkoa da jakitea lege horiek berebiziko garrantzia dutela teknologiarekin dugun elkarrekintzan.