Lanaldi murriztuaren mapamundia: zein herrialdetan ezarri da neurria?
Espainiako Estatuan asteko lanorduak murriztearen gaineko eztabaida orain urte batzuk eman zen munduko beste herrialde batzuetan, eta denetariko emaitzak izan ziren
Azken urteotan, etxebizitzaren baimenarekin, bada Espainiako Estatuko politikan protagonista izaten ari den gai jakin bat: Pedro Sanchezen gobernuak lanaldia 40 ordu eta erditik 37 ordu eta erdira murrizteko proposamena. Neurri horrek zalaparta handia sortu du hainbat arrazoirengatik: patronalak negoziazio mahaian ez egotea, lan astea lau egunera laburtzeko aukera edo neurriaren eraginari buruzko desadostasunak, besteak beste.
Iritzi eta jarrera desberdinetatik haratago, astean lan egindako orduen beherapenari buruzko eztabaida indartsu mahaigaineratu da. Baina tirabira hori ez da berria. Europako hainbat herrialdek izan zuten jada eztabaida bere garaian (batzuek neurria hartu zuten joan den mendearen amaieran), eta ordu murrizketa aplikatu zuten. Hala ere, esan daiteke ez dagoela eredu bakarra. Herrialde bakoitzak bere errealitatearen eta lan merkatuaren beharren arabera egokitu du proposamena.
Europa, aldaketaren motorra
Emmanuel Macron agerraldi batean | Argazkia: Sven Hoppe/Europa Press
Produktibitatea Europar Batasunarentzat konpondu beharreko erronka nagusia den testuinguruan, zenbait estatuk lanaldia murriztearen aldeko apustua egin dute, errendimendua bultzatuko duen eraginkortasun-mekanismo gisa. Ez da urrunegi joan behar: Frantzian, legeak 35 ordutan finkatzen du astero lan egiten den denbora. Hexagonoko kasua bakarra da, 1999. urtetik indarrean dagoelako, hau da, herrialde askok proba pilotuak hasi baino askoz lehenago. Ideia ondo atera zen, baina erdizka: 350.000 lanpostu berri sortu ziren arren, gobernuak bi milioira iristea zuen helburu.
Lau urte geroago, 2003an, bere iparraldeko bizilagunak, Belgikak, antzeko formula aplikatu zuen. Kasu horretan, ordea, murrizketa txikiagoa izan zen, eta asteko 38 orduko lanaldia onartu zuen. Gobernuaren proposamena zen langileei denbora libre gehiago ematea, soldata sakrifikatzeko beharrik gabe. Duela urtebete, gobernuak beste urrats bat eman eta aste osoa lau egunetan biltzea proposatu zuen. Nola egingo lukete? Edo egun bakoitzean bi ordu gehiago lan eginda (bederatzi eta erdi guztira), edo aste batean aparteko orduak pilatuta eta hurrengoan konpentsatuta. Proiektuak porrot egin zuen, eta herrialdeko langileen %0,5ek bakarrik eskatu zuen ereduari heltzea.
Islandian, ekimenak erabateko arrakastaz funtzionatu zuen, eta 2024an gobernuak legez onartu zuen
Iparralderago goaz. Zehazki, Islandiara. Han, Reykjavikeko gobernuak astean 40 ordutik 35 ordura jaitsi zuen lan jarduna, lau egunetan banatuta. 2015 eta 2019 artean probatu zuen 2.500 langilerekin, soldata ukitu gabe. Ekimenak erabateko arrakastaz funtzionatu zuen, eta 2024an gobernuak legez onartu zuen neurria. Ordutik, herrialdeko langileen erdiek baino gehiagok eskatu dute paradigma berri horri heltzea, langabezia-tasa murriztu egin da eta produktibitate-tasa handitu.
Baina lana eta bizitza pertsonala uztartzeaz ari bagara, Herbehereak dira erabateko erreferente. Lan gutxien egiten den Europako estatua da (ez da 31 orduko batez bestekora iristen), hilean 3.471 euroko batez besteko soldatarekin eta Espainian baino hiru aldiz langabezia-tasa txikiagoarekin. Herrialdearen %3,6 bakarrik dago lanik gabe. Zein zure sekretua? Ordutegi malgutasuna, telelana edo ordutegiak aldatzeko erraztasuna.
Azkenik, badira beste adibide batzuk, hala nola Danimarka, Italia edo Norvegia; Espainiako gobernuak proposatutako ereduarekin lanean ari dira herrialdeok, eta 40 ordu eta erditik 37 ordu eta erdira murriztu nahi dute lanaldia.
Europatik haratago: Japoniako kasua
Lan ereduez ari bagara, ezinezkoa da Japonian ez pentsatzea. Tradizionalki, Japoniako Estatua beti kontsideratu izan da gogorrenetakoa lan baldintzei dagokienez. Dinamika horren ondorioz, jaiotza-tasak behera egin du, eta gobernua kezkatuta da. Hori dela eta, joan den abenduan lau eguneko lanaldia ezartzea proposatu zuten. Nabarmendu behar da kasu honetan ez dela proposatzen legezko 40 orduak murriztea, asteko egun bat liberatzea baizik.
Neurria 2025eko apiriletik aurrera hasiko da aplikatzen, eta beste lege batek osatuko du: haurrak zaintzeko lizentzia partzial batek, hain zuzen. Horrela, Japoniak bere langileei lanaldia laburtzeko aukera emango die, egunero bi ordura soilik. Proposamen hori indarrean da dagoeneko.
Hegoafrika bihurtu da lau eguneko lan astea probatzen duen Afriakako lehen herrialdea
Japoniaz gain, badira beste kasu paradigmatiko batzuk ere. Australiak ere murriztu ditu lanorduak, nahiz eta oraingoz astean bost egunetan mantendu diren. Bestalde, Hegoafrika izan zen lau eguneko eredua probatu zuen Afrikako lehen herrialdea. Kasu horretan, ordea, sei enpresetan soilik aplikatu zen. Emaitza nabarmenak izan zituzten: enpresen %92k ereduari eustearen alde egin zuten, lan absentismoa %9 murriztu zen eta dimisioak %11 jaitsi ziren.
Artikulu hau VIA Empresa hedabiderako idatzi da, eta bertatik itzuli eta egokitu da. Hemen artikuluaren lotura originala.