Ostalaritzako lan-baldintzak

Uda heltzean sektoreren batek bezero-kopurua gehitzen baldin badu ostalaritzakoa da hori. Egun luzeak, eguraldi ona, oporrak eta jai-giroa lagungarri dira horretarako. Horren ondorioz, langile-premia areagotzen da. Sarritan, oporretan dauden gazteak kontratatzen dira, esaterako, tabernari moduan aritzeko edo terrazetako zerbitzua emateko. Erbestetik ere ekarri ohi dira sukaldariak eta horien laguntzaileak. Bada, langile horiek izan beharko lituzketen lan-baldintzak aztertuko dira jarraian.

Horretarako, aintzat hartuko dira Euskal Autonomia Erkidegoko Ostalaritzaren III. Esparru Akordioa (2021-2023), indarrean dagoena ultraindar-izaerarekin bada ere, eta Nafarroako eta Gipuzkoako Hitzarmen kolektiboak, berrienak direlako, hain zuzen, 2023koak bi-biak. Gainera, horien guztien edukirik garrantzitsuenak baino ez ditugu nabarmenduko.

Arabakoa eta Bizkaikoa (2018-2020) indarrean daude ultraindar-izaerarekin. Hala ere, Bizkaian, sindikatu batzuk eta enpresaburuen erakundeak maiatzean aurreakordio batera heldu baziren ere, azkenean ez da hitzarmen berririk adostu. Modu horretara, Araban nahiz Bizkaian Hitzarmenen edukiak egokitze eta eguneratzeko premian daude, eta hurrengo hilabeteetan hori gerta daitekeelakoan, pentsatu dugu hobe dela, momentuz, lurralde-esparru horietako hitzarmenak ez aztertzea.

Dena dela, gaurko artikuluan Nafarroako Hitzarmen kolektiboari erreparatuko diogu bakarrik eta hurrengo sarreran helduko diogu Gipuzkoakoari.

Arau kolektiboen arteko pilatze katramilatsua

Ostalaritzako lan-baldintzak aztertzeko orduan, lehendabizi kontuan hartu behar da arau kolektibo desberdinak daudela, eta euren arteko pilatzea edo konkurrentzia katramilatsua dela.

Aurrena, Euskal Autonomia Erkidegoko Ostalaritzaren III. Esparru Akordioa (2021-2023) hartu behar da kontuan. Berau aplikatu behar zaie EAEko probintzia-mailako ostalaritzako hitzarmen kolektibo guztiei, dela indarrean daudenei, dela ultra-indar egoeran daudenei, dela etorkizunean indarrean jarriko direnei. Halaber, akordio horrek lehentasuna du estatuko sektoreko edo lanbide arteko beste edozein esparru-akordioari begira, baita estatuko sektoreko beste edozein Hitzarmen kolektibori begira ere, nahiz eta horiek indarrean egon aldez aurretik.

EAEko probintzietako Hitzarmenetan araututako edukiak ukiezinak dira, salbu eta Langileen Estatutuaren 84.2 artikuluarekin bat etorriz, enpresa-mailako hitzarmen kolektibo bat aplikatu behar denean

EAEko probintzietako Hitzarmenetan araututako edukiak ukiezinak dira, salbu eta Langileen Estatutuaren 84.2 artikuluarekin bat etorriz, enpresa-mailako hitzarmen kolektibo bat aplikatu behar denean, manu horretan jasotako gaiei dagokienez, edota, Langileen Estatutuaren 84.5 artikuluko gaien kasuan, estatu-mailako sektoreko Hitzarmen kolektibo edo akordioren bat aplikatu behar denean.

Gainera, Euskal Autonomia Erkidegoko Ostalaritzaren III. Esparru Akordioak (2021-2023) ezarri du kolektibitateentzako otorduen azpisektore bereziko Hitzarmen kolektiboei begira ere aplikatu behar dela esan berri den guztia.

Baliteke EAEko probintzietako Hitzarmen kolektiboek gairen bat ez arautzea. Kasu horretan kontuan hartu behar da estatu-mailako Ostalaritzaren Sektorearentzako VI. Lan Akordioa

Edonola ere, kontuan hartu behar da EAEko probintziako Hitzarmen kolektiboen lehentasuna aurkaratu zuela Basurtuko Ospitalean zerbitzuak eskaintzen zituen enpresa batek, arlo sozialeko epaitegiak nahiz Euskal Autonomia Erkidegoko Auzitegi Nagusiak kondenatu zutenean Bizkaiko Hitzarmen kolektiboaren araberako alokairuak ordaintzera kafetegiko langile bati (ikusi 2024ko urtarrilaren 23ko Euskal Autonomia Erkidegoko 4. Salako epaia, 1426/2023 errek. zk.). Hurrean ere, enpresa horrek ulertzen du Ostalaritzaren Sektorearentzako VI. Lan Akordioak (ALEH VI.ak) ezarritakoa aplikatu behar dela. Beraz, ikusi beharko da Auzitegi Gorenak adierazi dezakeena. Dena den, maiatzaren 21eko 2/2024 Errege Lege-dekretuaz geroztik, kontuan hartu beharko da 84. artikuluaren 3 eta 4. paragrafoek duten idazkera berria.

Hurrena, baliteke EAEko probintzietako Hitzarmen kolektiboek gairen bat ez arautzea. Kasu horretan kontuan hartu behar da estatu-mailako Ostalaritzaren Sektorearentzako VI. Lan Akordioak (ALEH VI.ak ezarritakoa). Izan ere, horrek gai hori arautuz gero, berau aplikatu beharko da. Hori berori adierazi du 2024ko otsailaren 20ko Euskal Autonomia Erkidegoko 4. Salako epaiak (2234/2023 errek. zk.).

Aplikazio-esparrua

Oso garrantzitsua da jakitea kasuan kasuko langileei zein Hitzarmen kolektibo aplikatu behar zaien. Bestela esanda, lan-baldintzak zehazte aldera, jakin behar da zein den Hitzarmen kolektiboen aplikazio-esparrua. Esangura horretan, Euskal Autonomia Erkidegoko Ostalaritzaren III. Esparru Akordioa (2021-2023) da abiapuntua.

Jardueron bidez honako zerbitzuak dira eman daitezkeenak: ostatua, edariak eta elikagaiak, aisia eta atsedena edo ikuskizunak, edo baita zerbitzu mistoak ere

Halatan, akordio horrek behartzen ditu ostalaritza-zerbitzuak prezio bidez emateko jarduerak establezimendu edo instalazio finko edo mugikorretan, halakoak estaliak nahiz estali gabeak izan, egiten dituzten enpresa guztiak, edozein dela ere horien titulartasuna (pertsona fisiko edo juridikoak, eta edozein elkarte publiko, erdi-publiko edo pribatu) eta xedea. Gainera, jarduera horiek izan daitezke jarraikakoak nahiz noizean behingoak. Jardueron bidez honako zerbitzuak dira eman daitezkeenak: ostatua, edariak eta elikagaiak, aisia eta atsedena edo ikuskizunak, edo baita zerbitzu mistoak ere. Ildo beretik, akordioak beren-beregi zehaztu ditu nahitaez beraren aplikazio-esparrura bildu behar diren zerbitzu-emateak, eta, horrenbestez, probintzia-mailako Hitzarmen kolektiboek jaso beharko dituztenak. Hala ere, zerrenda hori numerus apertus edo irekia da.

Nafarroako Hitzarmen kolektiboak ere antzeko aplikazio-esparrua zehaztu du.

Ordainsariak

Nafarroako Hitzarmen kolektiboak oinarrizko alokairu gisa 2024rako aurreikusi ditu, maila desberdinen arabera, 1.661,60 euro eta 920,67 euro bitarteko zenbatekoak. Edonola ere KPIaren araberako igoerak ere aurreikusi dira, nahiz eta gehieneko muga batzuk ezarri.

Alokairu osagarrien artean nabarmendu behar dira mantenurakoak. Adibidez, 2024rako langileek eskubidea dute hilabetero 135,50 euro jasotzeko. Baina baliteke jantokia duten establezimenduetan zenbateko horren ordez bazkaltzeko eskubide izatea.

Nafarroako Hitzarmen kolektiboak oinarrizko alokairu gisa 2024rako aurreikusi ditu, maila desberdinen arabera, 1.661,60 euro eta 920,67 euro bitarteko zenbatekoak. Edonola ere KPIaren araberako igoerak ere aurreikusi dira

Igandeetan eta jaiegunetan lan egiteagatik ere Hitzarmenak ezarritako osagarri edo plusa kobratzeko eskubidea dago. Bestalde, prestakuntza-plusa ere arautu da, enpresak prestakuntza hori eskaintzen ez duenean.

Aparteko paga bi izateko eskubidea dago, bata uztailean eta bestea abenduan. Horietariko bakoitzak oinarrizko alokairua, hitzarmenaren plusa eta antzinakotasuna barne hartzen ditu.

Antzinakotasunaren ondoriozko osagarria ere aitortu da, maila bakoitzarentzat zenbatekoa zehaztuz. Orobat, enpresa berean 19 eta 29 urte eginez gero sari bereziak jasotzeko eskubidea dago.

Gaueko lana egiteagatik ordainsari berezi batzuk ordainduko dira, Hitzarmenak ezarritakoaren arabera.

Lan-denbora

Oro har, Nafarroako Hitzarmen kolektiboaren kasuan urteko lanaldia 1.724 ordukoa da. Enpresak eguneroko lanaldia erregistratu behar du, hasierako eta amaierako orduak jasoz. Areago, erregistroa digitala izateko betebeharra ezarri da, baina enpresaburuak pertsona fiskoak badira, halakoak betebehar horretatik salbuetsi dira 2022ko abenduaren 31n 61 urte bazituzten. Beste horrenbeste egin da 5 langile edo gutxiago dituzten enpresen kasuan. Salbuespen horiek gorabehera, enpresa horiek ordutegi-erregistroa izan beharko dute, indarreko legeriaren arabera.

Lanaldien arteko atsedena, gutxienez, 10 ordukoa izan behar da, eta legeak ezarritako 12 orduetara heltzeko falta diren 2 ordu horiek pilatu ahal izango dira 4 asteko aldietan.

Erregistroa digitala izateko betebeharra ezarri da, baina enpresaburuak pertsona fiskoak badira, halakoak betebehar horretatik salbuetsi dira 2022ko abenduaren 31n 61 urte bazituzten. Beste horrenbeste egin da 5 langile edo gutxiago dituzten enpresen kasuan

Asteko atsedenaldia 2 egunetakoa da. Alabaina, baliteke egun eta erdikoa izatea, eta beste erdia ordaindua izatea, baldin eta enpresaburuak eta langileak hala adostu badute. Kontua da aurreko urtean batez beste 10 langile baino gutxiago izandako enpresek alde bakarrez erabaki dezaketela hori.

Enpresak hala erabakiz gero, langileek jaiegunetan lan egin beharko dute Hitzarmenak ezarritako baldintzetan. Halakoetan posible da langileek beste egun batean atseden hartzea, baina Hitzarmenak ezarritako mugen barruan.

Enpresak hala erabakiz gero, langileek jaiegunetan lan egin beharko dute Hitzarmenak ezarritako baldintzetan. Halakoetan posible da langileek beste egun batean atseden hartzea

Oporrak egutegiko 32 egunekoak dira, baina oporretako lehenengo eguna lanegunean hasi behar da, salbuespenak salbuespen. Enpresak oporrak bi zatitan bana ditzake, edo hirutan Hitzarmenak zehaztutako kasuetan. Oporraldia enpresaburuak eta langile bakoitzak adostu behar dute, baina Hitzarmenak ezarritako erregelak aintzat hartuta.

Kontratazioa

Nafarroako Hitzarmen kolektiboak probaldi bereziak ezarri ditu. Prestakuntza-kontratuei dagokienez legeak ezarritakora egiten da igorpena, baina, behin prestakuntza-kontratua amaituta, iraupen mugagabeko bihurtzen ez diren langileei kalte-ordaina jasotzeko eskubidea aitortzen zaie: 12 eguneko alokairuak lan egindako urte bakoitzeko edo zati proportzionala.

Aurreko urtean zehar batez beste 30 langile baino gehiago izan dituzten enpresek, gehienez ere, plantillaren %25ekin egin ditzakete ekoizpen-inguruabarrengatiko lan-kontratuak.

Aurreko urtean zehar batez beste 30 langile baino gehiago izan dituzten enpresek, gehienez ere, plantillaren %25ekin egin ditzakete ekoizpen-inguruabarrengatiko lan-kontratuak

Jarraitutasunik gabeko lan-kontratuei dagokienez, ahalbidetzen da halakoak lanaldi partzialekoak izatea, nahiz eta erregela orokor moduan lanaldi osoa ezarri. Sasoi berrian lan egiten hasteko deia beren-beregi arautu da. Deia antzinatasunaren arabera egin behar da lanbide-kategoriak kontuan hartuta.

Lanaldi partzialeko kontratuen kasuan ere Hitzarmenak Langileen Estatutuak ezarritakoa hobetzen du.

Aldi Baterako Laneko Enpresek kontratatutako langileek Nafarroako Hitzarmen kolektiboak ezarritako ordainsariak jaso behar dituzte. Beste horrenbeste gertatzen da kontrata eta azpikontratetako langileen kasuan, horiek ohikotasunez ostalaritzako establezimenduetan zerbitzuak ematen badituzte.

Enpresan 35 urteko antzinatasuna duten langileek lan-kontratua azkentzea erabakiz gero, eskubidea dute Hitzarmenak ezarritako kalte-ordaina jasotzeko, betiere, adin jakin batzuk badituzte

Desgaitasuna duten langileak kontratatzeko betebeharraren inguruan legeriak ezarritakoa jaso da.

Enpresan 35 urteko antzinatasuna duten langileek lan-kontratua azkentzea erabakiz gero, eskubidea dute Hitzarmenak ezarritako kalte-ordaina jasotzeko, betiere, adin jakin batzuk badituzte.

Langabeziaren aurkako neurriak

Nafarroako Hitzarmen kolektiboak langabezia borrokatzeko neurrien artean honakoak jaso ditu: erregela orokor gisa aparteko orduak debekatzea; legez 64 urterekin jubilazio hartzeko aukera dutenen kasuan, langile horien ordez beste langile batzuk kontratatzea; jubilazio partziala enpresak erabaki behar du eta horren alde eginez gero, errelebuko langilea iraupen mugagabeko bihurtuko da beti jubilazio partzialeko langileak behin betiko jubilazioa hartzen duenean.

Jazarpenaren aurkako neurriak

Nafarroako Hitzarmen kolektiboak falta oso astun bezala kalifikatu du langileen aldetik hitzen bidezko erasoak edo eraso fisikoak egitea, langile horien lanpostua edozein izanda ere, asmo psikologiko edota sexual garbia izanik pertsonen duintasuna eta intimitatea erasotzen denean.

Berdintasun-plana

Nafarroako Hitzarmen kolektiboak esparru orokorra arautu du tratu eta aukera berdintasunerako oinarrizko eskubidea egiazkoa eta eraginkorra izan dadin bermatzeko, arreta berezia jarriz, hala denean, enpresetan arautu beharreko berdintasun-planetan. Nolanahi ere, emakumeen eta gizonen arteko berdintasunari erreparatu zaio bakarrik.

Gizarte-babesa

Nafarroako Hitzarmen kolektiboak aldi baterako ezgaitasun-egoeratako prestazioak hobetu ditu eta istripuengatiko aseguru-poliza arautu du.