Joseba Orueta: "Inflazioari aurre egiteko modu bakarra da inbertsio dibertsifikatua izatea"

Datorren urtean hamar urte beteko ditu Joseba Oruetak Kutxabank Gestioneko Kontseilari Nagusi gisa. Kutxabank Taldearen kudeaketa-entitate nagusiaren gorakadaren lekuko izan da eta izaten jarraitzen du. Halere, taldean lanean daramatzan 30 urteetan, gure gizartea kolpatu duten krisi finantzario nagusien lekuko ere izan da. Egungo testuinguruan nahiko lasai dirudi, ezjakintasuna eta gorabehera finantzarioak oraindik ere hilabete batzuk luzatuko direla uste badu ere. Interes tasen igoerak ekarritako paradigma aldaketaren isla besterik ez dira. Edozein kasutan, urtetan entitatetik ESG jasangarritasunerako irizpideak betetzen dituzten funtsen aldeko lanketa egiten badute ere, duela aste batzuk lehen aldiz bezeroek euren inpaktua neurtzeko lehen funtsak atera dituzte.

2022an Espainiako sistemako bankuen artean funts gehien erakarri zituen hirugarren kudeatzailea izan zen Kutxabank Gestion, 2.300 milioi euroko harpidetza garbiekin, eta Kutxabank taldeak aurreko urtean baino %2 gehiago lortu zuen urte amaieran. Zein irakurketa egiten duzu?

Ibilbide kontua da. Urte asko daramatzagu hazten. Abenduan 30 urte betetzen dira ni talde honetan hasi nintzenetik, eta inbertsio-funtsek sekulako bilakaera izan dute Espaniako industrian, sofistikazio eta profesionalizazio maila handiarekin ere. Eta Kutxabanken ere. Oso entitate garrantzitsua gara, produktuak duen sarreragatik. Egia da Euskadi beste erkidego baino sofistikatuagoa izan da historikoki, burtsan inbertitzeko kultura gehiago zegoelako, adibidez, baina ohiko gordailuak baino sofistikazio maila konplexuagoa dute produktu horiek.

Kutxabanken funtsen aldeko apustua luzea da. Guk nazioarteko ikuspegia dugu, munduan inbertitzen dugu. Datorren urtean hamar urte beteko ditut kontseilari orokor gisa Kutxabank Gestionen, eta garapen oso indartsua izan dugu: merkatuko kuota bikoiztu egin dugu. Beti gaude harpidetze gehien dituztenen artean, momentu onenetan zein txarrenetan. Are gehiago, momentu txarrenetan onenetan baino gehiago hobetzen dugu. Egia da saltzeko gaitasun handiagoa dutenekin aritzen garela lehian. Caixabank, BBVA eta Santander lirateke Txapeldunen Liga; eta Europa ligan, gu goiko partean izango ginateke, Bankinter edo Sabadellekin. Caixabankekin, esaterako, bolumenean ezin dugu lehiatu. Kalitatean, portzentajeetan eta abarretan, bai.

Harpidetze garbiak direla nabarmentzea garrantzitsua dela esan ohi duzu.

Bai, funtsen munduan errotazio handia baitago, nahiz eta epe luzerakoak izan normalean. Hori da produktu honen beste ezaugarri garrantzitsu bat: likidoa dela. Egunero saldu eta eros daiteke. Guk arriskuen departamentu bat dugu zeinak egunero kalkulatzen duen zenbat denbora beharko genukeen 28.000 milioi euroak saltzeko. Filmetan ikusten dugun hori, “saltzen dut, saltzen dut”, ez da halakoa. Oso konplexua da. Zorroen barruan tresna ugari daude. Beraz, guk hori egiten dugu, arriskuak oso ondo ebaluatu, entitatearen estiloarekin —kaudimen eta segurtasun handikoa—, serioa. Arriskuak hartzen ditugu, noski. Hori da gure lanbidea: arriskuak ebaluatu eta ikusi ea ondo ordainduta dauden. Arriskua beti dago. Hori da negozioa.

"Beti gaude harpidetze gehien dituztenen artean, momentu onenetan zein txarrenetan. Are gehiago, momentu txarrenetan onenetan baino gehiago hobetzen dugu"

Adierazi duzu gauzak okerrago doazenean emaitza hobeak lortzen dituzuela. Zergatik uste duzu gertatzen dela hori?

Hor eragiten du bezeroen inbertsio-funtsen posizioak zein formatan ditugun kontsolidatuta. Lan handia egin dugu bezeroek ondo uler dezaten zer den esku artean dutena. Ni saiatzen naiz zentzuzko espektatibak sortzen. Izan ere, errealitatea epe motzean kontrolaezina da. Sortzen duzun espektatiba, aldiz, zuk kontrolatu dezakezu. Bi alderdi horiek —errealitatea eta espektatibak— bat ez etortzeak sortzen du frustrazioa eta bezeroek alde egitea. Epe motzeko errentagarritasuna agintzen baduzu, ez zara gai izango hori betetzeko. Prentsak urtarrilean deitu ohi dit galdetzeko urteko ideiak zeintzuk diren, edo burtsak zein errentagarritasun emango duen urte horretan. Niri ez galdetu halakorik. Beste kontu bat da epe luzeko inbertsio bati buruz ari bazara. Hori da guk egiten duguna. Oso ondo landu ditugu komunikazioa, erabilitako tresnak eta sare komertzial guztia; esfortzu handia eskaini diogu horri. Ni sareekin etengabe aritzen naiz, ez baitugu inor elkarrizketa horretatik ateratzerik nahi, uste dugulako koherenteena, irmoena, eta jasangarriena dela.

Guk produktua baino, zerbitzua saltzen dugun, egiten duguna batez ere delako zorroen kudeaketa diskrezionala. Gure bezero estandarrak normalean —100.000 bat bezero— funts-zorroa du, eta ez funts bakarra. Esfortzu handiarekin dirua aurreztu duten bezeroez ari gara, epe luzeko errentagarritasuna lortu nahi dutenak etorkizuneko helburua lortzeko. Zorro hori kudeatzen da eta ebaluatzen da hilero. Horretarako ditugu gure biltzarrak. Hori da gure egiteko modua. Zergatik ditugu datu hobeak? Jendeak ez digulako alde egiten.

Interes tasa negatiboen testuinguruan izan ginen denbora luzez, eta bezeroak funtsetara bideratzen ziren. Harrezkero egoera bestelakoa da.

Errenta finko tasa 0ko testuinguruetan agonia hutsa da. Orain, argi eta garbi, soilik positiboan inbertitzen ari gara. Tresna gehiago ditut epe luzerako errentagarritasunean inbertitzeko, errenta finkoak berriro ere gaitasuna duelako epe ertainean itzulkina emateko. Gomendatzen aritu gara bezeroei inflazioari aurre egin behar diotela gutxienez epe luzera, eta zerbait gehiago lortzerik baduzu, hobe, gutxienez sagar bat egun jan ahal baduzu, 10 urte barru ere sagar bat jateko aukera izan dezazun. Inflazioari aurre egiteko modu bakarra da inbertsio dibertsifikatua izatea: errenta finkoa, aldakorra, globala, sektore guztietakoa

Interes tasa negatiboen egoera hori atzera utzita, ihesaldirik nabaritu duzue?

Ez gara ihesaldiak izaten ari ez, eta hazten ari gara. 2022ko datuak atera dituzue, baina aurten ere hirugarren goaz harpidetze garbietan. Altxor Letrak ez dira lehia niretzat, ez delako nire inbertsio nukleoa. Pertsona batek egin behar duen parterik garrantzitsuena, eta gestore batek eman diezaiokeen balio erantsi handieneko partea da finantza-plangintza egitea. Nire mundua ez dira zuk epe motzean, zure kontuan edo ezustekoetarako behar dituzun 3.000 euroak. Hor egiten duzuna —gordailuak, Letrak...— zoragarri iruditzen zait.

"Nire mundua ez dira zuk epe motzean, zure kontuan edo ezustekoetarako behar dituzun 3.000 euroak. [...] Ni besteari buruz ari naiz, hiru, bost edo urte gehiagoko epera begirako horretaz"

Ni besteari buruz ari naiz, hiru, bost edo urte gehiagoko epera begirako horretaz. Jendeak erretiroan, seme-alaben hezkuntzan, utzi nahi duten legatuan ere inbertitzen du. 85 urteko pertsona batek esaten dit: "Epe luzeko inbertsioaz ari zara, baina nik 85 urte ditut!". Baina zertarako ari zara aurrezten? "Bilobei zerbait utzi nahi diedalako". Orduan epe luzeaz ari gara. Eta horrek lortu behar dio inflazioari aurre egitea.

Eta nabaritzen ari zarete produktu batetik besterako aldaketak, aipatu dugun horrengatik?

Bai, bai, guztiz. Ni ari natzaizuen mundu ideala deskribatzen. Baina ondoren errealitatea den bezalakoa da. Nik ekonomia ikasi nuen, eta ekonomia ikasgai gisa asko gustatzen zait —makroa, mikroa...—. Ekonomia horren oinarrian dago gizakia izaki arrazionala dela erabakiak hartzerako garaian. Baina kontua da tripak eta bihotza ditugula, eta hori ere honen parte da. Ni saiatzen naiz konbentzitzen dagoenaz. Baina zenbait tendentzia normalak dira. Sufritzen ari direnean segurtasuna nahi dute. Eta nik ezjakintasuna saltzen dut epe motzean, epe luzean emaitza on bat lortzeko. Egiteko hori oso zaila da. Baina bai, bai, halakoak ikusten ari gara.

Nola bizi izan dituzue merkatuen azken asteetako gorabeherak?

2022. urtearen ondoren ez da harritzekoa. Ikuspegi historikotik sekulakoa izan da urte hori. Eta ez agerikoenean, burtsan, alegia. Burtsa 2022an erori dena normala da. Halako asko ikusi ditu, eta orbain okerragoak ditut: Dorre Bikiak ikusi nituen, Lehmanena gertatu zenean ere hor nengoen, eta Terra ikusi dut 150etik 0ra erortzen. 2022ko bereizgarria errenta finkoarekin gertaturikoa da. Ekonomiaren oinarria aldatu da. Paradigma aldaketa izan dugu. Eta oraindik kokatzen ari gara. Horregatik dago hainbesteko nahasmendua, eta hori dela eta ari dira josturak apurtzen. Banku horiek edo gauzak gaizki egin dituzte —SVB— edo lehenagotik arazoak zituzten —Crédit Suisse—.

"Ikuspegi historikotik sekulakoa izan da urte hori [2022]. Eta ez agerikoenean, burtsan, alegia. Burtsa 2022an erori dena normala da. [...] Bereizgarria errenta finkoarekin gertaturikoa da"

Kontua da ekonomiaren ergonomia guztia aldatu dela. Interes tasak ekonomiaren oinarrian daude. Ekonomiak funtzionatzen du finantzazioa dagoelako, aurrezkia eta inbertsioa konektatzen direlako —bankuek beti fama txarra izan badute ere—. Konexio hori egiten ez badugu, ez dago finantzaziorik, ez dago ekonomiarik. Eta interes tasek markatzen dute zein preziotara egiten den transakzio hori. Eta erabat aldatu da. Inoiz ez da hain azkar aldatu. Eta hori guztia finkatu egin behar da. Hegazkortasun handiko hilabeteak izango ditugu oraindik.

Hilabeteak soilik, edo luzeagoa izan daiteke?

Beti izan daiteke luzeagoa, baina nik uste dut hilabeteko kontua izango dela. Esango nuke lehen seihilekoa seguru. Kontua da merkatuak ez duela finkatu noiz arte igoko dituen interes tasak. Hori ebatzi nahian dabil. Urtarrilean uste bat zegoen, otsailean beste bat eta martxoan beste bat. Baina aldatu dena ez da edozer; interes tasak aldatu dira. Hori da garrantzitsuena ekonomiaren funtzionamendurako. Bestela, ez dabil. Ez dio soilik jendearen hipotekari eragiten; jarduera industrialari, denari, eragiten dio. Noraino igoko diren? Hori ikusten saiatzen ari gara. Eta eztabaida da inflazioaren kontrolaren eta hazkundeari eragiteko moduaren artekoa. Bilaturiko moteltze ekonomikoa da. Hori izan da banku zentralen helburua, hori nahi zutelako. Softlanding edo lurreratzen xuabea bilatu nahi zuten, eta hori beti da zaila ekonomian, salto egiten dutelako zenbait alderdik.

Joseba Orueta | Argazkia: Marisol Ramirez/Foku

Cristine Lagardek interes tasen igoerarako azken agerraldian tonua aldatu zuen. Ordura arte platoz plato aritu zen esaten jarraituko zuela, eta agerraldi horretan esan zuen ez zuela ziurtatzen igotzen jarraituko zituenik, baina ezta kontrakoa ere.

Politika monetarioa bi gauza dira: egiten duzuna, eta egingo duzula esaten duzun hori. Diskurtsoa zeharo garrantzitsua da. Sinesgarritasuna delako oinarria. Ekonomiak asko du iragarpen autobeteaz. Inflazioa sortzen da inflazio espektatibagatik: denok pentsatzen badugu inflazioa egongo dela, inflazioa sustatzen dugu gauzak lehenago erosiko genituzkeelako. Horrek zailtzen du hainbeste.

Ez dago matematikarik honetan. Ekonomia gizarte zientzia da. Saiatzen da formulak egiten ikusteko interes tasek nola eragiten duten inflazioan esperientzia historikoa oinarri hartuta, baina kontrolaezina da, abiapuntu hartzen dituelako eragile ekonomiko arrazionalak, eta ceteris paribus delakoan. Alegia, aldagai jakin bat aztertzen dugu beste aldagai hau kontuan hartuta.

Kontua da beste 80 aldagai daudela. Interes tasak igota ekonomia moteltzen duzu? Bai, baina ez dakizu zenbat. Eta gauza bera inflazioa kontrolatzearekin. Fintze eta sinesgarritasun kontua da. Diskurtsoa oso garrantzitsua da. Inflazioa dagoen moduan ezin dute diskurtsoz aldatu. Zer gertatu da martxoan? Beti gerta daitekeen zerbait: banku batek porrot egitea. Horrek merkatuari ileak laztu dizkio, sekulako distortsioa sortzen du. Baina ez du zerikusirik Lehmanekin gertatutakoarekin, alderdi askotatik. Banku zentralek egunero dakite bankuek zer dute. Crédit Suissen —ez dugu ezer—, SVBn, National Banken... genuena plazaratu behar izan dugu.

SVBrekin gertaturikoa sorpresa izan da zentzu horretan?

Bai. Sorpresa izan da AEBko erregioetako bankuetan ez izatea halako kontrolik. Sorpresa da tamaina ertaineko banku batek izatea bezeroen halako kontzentrazioa inbertsio oinarri hain kontzentratukoa. Hori kudeaketa bankarioaren a-b-d-a da. Ezin dituzu izan zure aktiboaren portzentaje hain altua duten bost bezero, eta %80 epe luzeko gordailuetan inbertitu.

"Politika monetarioa bi gauza dira: egiten duzuna, eta egingo duzula esaten duzun hori. Diskurtsoa zeharo garrantzitsua da. Sinesgarritasuna delako oinarria. Ekonomiak asko du iragarpen autobeteaz"

Guk 2 milioi bezero ditugu. Dibertsifikazioa oso garrantzitsua da. Niri pentsaezina egiten zait halako zerbait egitea. Informazioa zein azkar zabaltzen den ere hor dago. Eta banku batean, denek euren gordailuak ateratzen badituzte, bada, badakigu zer gertatzen den. Konfiantza ez badago, arazo bat dugu. Eta ez da konfiantzarik izan. Crédit Suissen kasuan, berriz, urteak zeramatzaten gauzak oso gaizki egiten.

Denboran bat etorri dira bi krisiak, baina desberdinak dira.

Baina badago biak lotzen dituen puntu bat: interes tasen igoera. Finantzazioa zorrotzagoa dela. Crédit Suissen porrotaren arrazoia da interes tasen igoera? Ez. Baina igo ez balira, berdin jarraituko zukeen. Hori da nik esaten dudana. Paradigma aldatzen ari da. Mundua interes tasa altuagoen testuingurura egokitu behar da, eta ebatzi behar du zein puntura arte igo behar diren tasa horiek. Interes tasak 4ra igotzen badira, asko jota urtebete eutsiko diote, Europako ekonomiaren askotariko gaitasunagatik hori baino epe luzeagoaz mantentzea ezinezkoa delako. Epe luzera, asko jota % 2 edo % 2,5en bueltan izan daitezke.

"Zer gertatu da martxoan? Beti gerta daitekeen zerbait: banku batek porrot egitea. Horrek merkatuari ileak laztu dizkio, sekulako distortsioa sortzen du. Baina ez du zerikusirik Lehmanekin gertatutakoarekin"

Zein puntura arte eragin diete epe motzeko apustuek?

Beti eragiten dute. Arazoa ez da tresna, haren erabilera baizik. Gure dirua irabazteko modua oso zehatza da: pentsatzea epe luzeko inbertsioak funtzionatzen duela. Nik ez dut akzio bat erosten pentsatzen dudalako bihar altuago izango dela. Akzio bat erosten duzunean enpresa bateko jabe egiten zara, helburu batzuk dituena, etorkizunean emaitza batzuk lortuko dituena, eta nik negozio horren parte izan nahi dut. Ez zenuke erosi beharko pentsatzen duzulako bihar garestiago izango dela. Hori espekulazioa da. Nik inbertitu egiten dut. Datu batzuk ateratzen ditut mozkinen aurreikuspenei loturikoak, eta horren arabera estimatzen ditut zein mozkin izan ditzakeen. Gainetik badaude erabakitzen dut merezi duela erostea, eta azpitik badaude, ez. Horren arabera egiten ditut apustuak. Beraz, tresnak ez dira arazoak ondo erregulatuta badaude; kontua da nola erabiltzen diren.

Gaiaz aldatuta, kudeaketa delegatuko zorroetan aldizkako ekarpenak finkatzea erabaki duten bezeroen kopuruak ere gorantz egin du Kutxabank Gestionen kasuan, eta gazteen artean bereziki. Gazteen artean izan duten gorakadaren arrazoiak aztertu dituzue?

Ba sorpresaz hartzen nau, eta pozgarria iruditzen zait. Denek pentsatzen dute gazteek soilik kriptodiruan inbertitzen dutela. Horretan ere inbertitzen dute, noski. Bezeroak bisitatzera joaten naizenetan esaten didate seme-alabak dituztela kriptodiruan inbertitzen. Nik ez dakit ezer horri buru, baina espekulazioa da, nire ikuspegitik. Ez dut esaten ona edo txarra denik; balioa jakitea ezinezkoa da.

Guk ez gara oso sexyak, ez dugulako saltzen aurten aberastuko zarela. Ez dut esaten zer errentagarritasun emango didan nire errenta aldakorreko funtsak epe motzean. Hitzaldi batzuk ematen aritu gara, eta bertan esaten nuen: nire egungo bezeroaren egitura ikusita, %70 errenta finkokoa eta %30 aldakorrekoa datozen 5-10 urteetarako, nire aurreikuspenik onena da urtean %5. Eta horrek ez ditu gazte asko erakartzen, espero dutena baita norbait esango diena bikoiztu egingo dutela zuten dirua. %5era ere bikoiztu dezakezu dirua. Baina denbora gehiago behar duzu: 14 urte. Erregela oso garrantzitsua dago: 72 zatitzen baduzu epe luzera lortu dezakezun interes tasarekin, emaitza da zenbat urte beharko dituzun zure dirua bikoizteko.

Ematen ari den beste aldaketa bat da Green Mifid edo bezeroen jasangarritasun lehentasunak ezagutzeko galderak. Kutxabankek atera ditu produktu homologatu berri batzuk, baina urteak daramatza ESG irizpideak txertatzen funtsetan. Eskaera badago?

Oraindik eskaerarik ez dago. Dena den, oso konplexua da. Edo barnetik konbentzimendu guztia duzu halako zerbaiten aldeko apustua egiteko, edo emaitza itxuragabekeria hutsa da. Eta guk konbentzimendua dugu duela askotik. Modu agerikoan aurrera egiteko pausoak eman behar izan genituen BGAEen mundutik, Eusko Jaurlaritzak eskatzen zuelako zenbait dokumentu betetzea bilduz ea alderdi batzuk egiten txertatuta genituen edo ez, eta ezezko kasuan, zergatik. Beraz, zenbait pauso emanda genituen harrezkero. Gainera, etengabeko garapenean dago: lehen baztertze bitartezkoa zen; orain prozesu integratuez ari gara. Alegia, akzioak hautatzeko prozesuan, lortu nahi den etekinaz galdetu bezala, jasangarritasun, gizarte eta gobernantza faktoreei buruz ere galdetzen dugu, horiek modu ohikoan txertatuta. Eta egia da ni ez naizela batere pertsona apala, baina hau konbentzimendu guztiarekin esaten dut: Espainian punta-puntakoak gara.

"Akzioak hautatzeko prozesuan, lortu nahi den etekinaz galdetu bezala, jasangarritasun, gizarte eta gobernantza faktoreei buruz ere galdetzen dugu, horiek modu ohikoan txertatuta"

Horrekin batera, ez gara saiatu produktuak saltzen hori oinarri hartuta. Duela bi astera arte, ez genuen inolako produktu zehatzik kaleratuta ESG etiketapean. Besterik gabe, gure produktu-sorta guztia ESGko produktu izateko bilakatu genuen, ezer esan gabe, marketinik egin gabe. Nik uste dut marketin ikuspegi hori akatsa dela. Guk izan nahi genuen kudeaketa-entitate bat bere inbertsio-prozesuetan integratuta zuena jasangarritasuna. Horretan ari gara. Eta zaila da, oso. Lan asko eskatzen du, datu asko erosi behar dituzu —eta garestiak dira—, eta kudeatze prozesuan dago. Erregulazioa oso motel ari da aurrera egiten, eta koordinazio falta izugarriarekin. Horrek egin dezakezuna zaildu egiten du, zaila delako bezeroei azaltzeko eta haientzat erakargarri egiteko.

Duela aste batzuk bi produktu berri atera dituzue. Zein da horien berezitasuna?

Inpaktuari loturiko produktuak dira, non neurtu behar duzun zehazki zein inpaktu izaten ari zaren, zuk finkatu dituzun helburuen arabera. Guk GIHei loturik definitu ditugu. 9. artikuluko lehen produktuak dira, zehazki, dark green edo berde ilunak. Edozein kasutan, gure helburua epe luzera da izatea kudeaketa-entitate bat jasangarritasuna aldarrikatzen duena, eta bezero guztientzat erantzuna eskaintzen duena. Kontua da bezeroen eskaerarik ez dagoela; bai, ordea, erregulatzeko nahia hori sor dadin. Epe luzeko begiradarekin ari gara honi guztiari begiratzen.

Bezeroak zerbait berezia egin behar du?

Momentuz, bezeroari hau guztia gardentasunez erakusteko Green Mifid galdetegia dago. Galdetu behar diozu ea jasangarritasunari loturiko sentsibilitatea duen. Eta ondoren, galdetu behar diozu zenbat jasangarritasuna nahi duen eta zein taxonomia maila. Bi aukera daude: nik bezeroari azaltzea zer den, edo bezeroak gugan konfiantza jartzea eredu sendoa dugulako eta guk eredu hori aurkeztea. Hau guztia konfiantza negozioa da. Eta uste dut eskaintzen ari garen soluzioa egokia dela. Garatu beharko dugu, urtebete barru ez duelako balioko, baina nahiago dugu pixkanaka joan. Eta honezkero nahiko eskaintza zabala dugu.

"Bezeroak bisitatzera joaten naizenetan esaten didate seme-alabak dituztela kriptodiruan inbertitzen. [...]. Ez dut esaten ona edo txarra denik; balioa jakitea ezinezkoa da"

Berriak dira, baina zein onarpen izaten ari dira?

Guk sortuko dugu onarpen hori, kudeaketa delegatuan sartuko baititugu. Gure helburua da, esan dugun bezala, zorroen jasangarritasun profila aberastea. Guk zorroak saltzen ditugu; bezeroak agindua ematen dio Kutxabanki. Modu soltean, oso funts gutxi saltzen ditugu. Gehiengoak, paketatuta saltzen ditugu, eta hilero aldatzen ditugu zorro horiek, arrisku profilaren arabera errenta finkoko edo aldakorreko gehiago sartuta. Apirilean sartuko ditugu, eta hor ikusiko dugu. Baina esan bezala epe luzeko apustua dira.

Zein da zorroen kudeaketan aritzen den norbaiten etsairik handiena: beldurra, desinformazioa...?

Asko daude. Aipatu dituzuen bi horiek oso garrantzitsuak dira. Nik pentsatzen dut pertsona baten, erabaki duena gu izango garela haren kudeatzaile, eta irakurtzen duena AEBen banku batek porrot egin duela. Ikusten du telebistan burtsak behera doazela eta abar. Zer egingo du? Larritu. Eta beldurtu. Animaliak gara, eta gure babeserako sistema da. Parte ona da normalean bezeroak kudeatzailea deitzen duela. Eta kudeatzaileak diskurtso bat duela. Hori da egin behar duzuna. Horrela bezero asko ahal dira beldurtu, baina erabaki txarrak gutxi hartuko dituzte.

Beldurra ezin duzu ekidin. Zentzuzkoa da, eta ulertzen duzu. Jendearekin enpatia sentitu behar duzu, eta niri ere pasatzen zait, beldurra sentitzen dut zenbaitetan. Zer eduki dezaket hor? Erantzuna. Ezin duzuna egin da ezkutatu. Pandemian zehar bideoak astero egiten genituen, bezeroekin ezin genuelako harremanik izan, baina eurei mezuak helarazteko modu bakarra zen. Aurrekoan banka pertsonaleko arduradunak esan zuen pandemian gure arrakasta handiena izan zela bezeroei deitu geniela itxialdiko lehen astean. Eta ez da berak esaten duen zerbait. Bezeroei eginiko inkestetan gehien baloratu zuten alderdia izan zen. Beldurra ezin duzu ekidin, normala da. Diskurtsoa izan behar duzu, eta hori guk landu egiten dugu. Halako momentu baten beldurra sentitzeagatik egin dezakezun gauza txarrena ateratzea da. Hori bai enpirikoki frogatuta dago; ez zara inoiz errekuperatuko.

Adibide bat jartzeko. 2022ko urrian merkatua minimoetan zegoen, interes tasak igo ziren, inflazioa altu zegoen, eta gainera gasik gabe geratu behar ginen neguan, baita Alemaniako industria ere. Gerra nuklearraz hitz egin zen. Hori guztia sartzen baduzu koktelera baten, askok ihes egiten dute. Urritik gaur egunera arte, izandako arazo guztiekin, sekulako berreskuratzea izan da. 2022ko beherakadaren erdia baino gehiago berreskuratu dugu, oso larria izan zena. Beste modu baten berreskuratuko zukeen? Ez. 

"Beldurra ezin duzu ekidin, normala da. Diskurtsoa izan behar duzu, eta hori guk landu egiten dugu"

Beraz, dirurik ez atera inolaz ere ez?

Zuk epe luzeko inbertsio bat baduzu, 20 urtera, adibidez, eta urtebete igarota zerbait gertatzen bada, galdetu behar diozu bezeroari ea zerbait aldatu den bere egoera pertsonalean, diru horren beharrari dagokionez. Erabakia ezin da hartu espektatiba duzulako aterata eta gero baxuago sartuta irabaziko duzula. 30 urte daramatzat, eta badakit ezetz. Dakidana da epe luzean bertan egonda lortzen duzula errentagarritasuna. Zure egoera finantzarioa aldatu bada —langabezian geratu zara eta dirua behar duzu, adibidez—, orduan, bai, hartu erabakia. Goazen esertzera eta birplanteatu dezagun zure finantza-plangintza. Baina proiektu berdinekin jarraitzen baduzu, zertarako aldatuko duzu zure plangintza?

Zenbait tresnek beldurra areagotu dezakete?

Berriro ere, arazoa da tresna hori noren esku jartzen duzun, eta nola erabiltzen duen. Duela urte batzuk oso modan jarri ziren desberdintasunengatik kontratuak, edonoren eskura. Denbora bonba da hori. Zuk ezin duzu pertsona bat kalashnikov batekin jarri, tiro bat gaizki aterako zaiolako nahiz eta intentzio txarrik ez izan. Zenbait tresnen atzetik zer dagoen ulertzeko gaitasun teknikoak behar dituzu. Lehman Brothersen krisialdiko arazo nagusienetako bat izan zen jendeak ez zekiela zer zuen azpian. Kasu horretan gardentasun eta erregulazio faltagatik gertatu zen. Orain askoz erregulazio gehiago dago. Zenbait tresna —CDS, deribatuak...— ez dira bere horretan txarrak, baina gaizki erabilita arazoa sortu eta areagotu dezakete.

Joan den asteko albistea da Jaurlaritzak BGAEen dekretu berria izapidetuko duela. Ezaugarri fiskalak ukitzeak kalte eragin dezake?

Politika fiskalean premisa bat dago dioena ona dela egonkortasuna, segurtasuna baita eta plangintza egin ahal izan duzulako. Partida hasi bezain orduko jokoaren kondizioak aldatzea arriskutsua izaten da. Ez dut esaten proposatutako zenbait alderdik logikarik ez dutenik. Atzetik dagoen ideia ulertzen dut. Baina uste dut kontuz ibili behar dela aldaketekin. Espero ez dituzun mugimenduak sortu ditzake, besteak beste, jende askok aurreztu duelako saldu zaizkion kondizio batzuekin. Pentsioen kontua Espainian badakigu nola dagoen. Proiektu bat dago enplegu-planak egiteko, baina toki batetik moztu da bestean aurrerapausorik eman gabe. Hainbat zutabeko sistema izan dadin nahi duzu edo ez? Inork ez du esaten BGAEa izatea pentsioen kontra doanik. Edozein kasutan, BGAEak estatuaren finantzaziorako tresnak ere badira. Azken baten, zorra erosten dute.

Harrezkero 2023ko laurdena igaro da, baina nolako urtea aurreikusten duzu?

Batez besteko inbertsiogilearentzat duela bi urte baino hobeto gaude, besteak beste hanka bat dugulako, % 70ekoa, non %4 lortu dezakezun. Film gutxiago daude errenta finkoan lan egiten duten tipoena, aspergarriagoak edo itsusiagoak direlako-edo, baina sekulakoa da. Batetik, nik Europan aurreikusitako inflazioaren azpitik dagoelako. Horrek esan nahi du ez dudala errenta aldakorrean inbertitu? Epe luzera errenta aldakorrak beti emango du errenta finkoak baino gehiago. Definizioz, hala da. Akzioak dira enpresa bat finantzatzeko modu arriskatuena, dena galdu dezakezulako. Beraz gehiago eman behar du bai edo bai. Batekin akatsa egin dezakezu; modu dibertsifikatuan, ez. Zein da hemen apur bat eta hemen beste apur bat jartzeko helburua? Esandako % 5eko hori. Ez da espektatiba aurtengorako; hemendik 5-10 urterako espektatiba baizik. Uste dut horrekin frustraziorik ez sortzeko moduko zerbait esaten ari naizela. Eta hori da nire premisetako bat: frustraziorik ez sortzea.