Elkarrizketa kritikoen aberastasuna
Gain-informazioak eta albisteak kontsumitzeko abiadurak markatutako garai batean (Ironia: TikTok bezalako informaziora bideratutako tresnen bidez), elkarrizketarako aukera bat izatea gizarte-ongizate sakoneko ekintza bat da. Eztabaida kolektiboaren bidez, ideiak modu kritikoan bideratzeaz gain, banaka oharkabean pasa dakizkigukeen ñabardurak eta ikuspuntuak aztertzeko aukera ematen digu.
Duela egun batzuk, elkarrizketa gogoetatsu horietako batean, ustekabeko eragile bat sartu zen: bitcoin bezalako aktiboetan egindako inbertsioak. Soldataren zati bat, hilean 100 eta 150 euro artean, inbertitzeko aukerari buruz eztabaidatu zen, urtearen amaieran errentagarritasuna lortzeko itxaropenarekin. Ideia horrek, sinplea izan arren, zerbait sakonagoa erakutsi zuen: pertsona askok diruarekin sentitzen duten antsietatea.
Nire amonak, adibidez, beti esaten zuen bere aurrezkiek urtearen amaieran "zerbait ematea" nahi zuela, bere biloben ikasketekin lagundu ahal izateko. Hausnarketa horrek agerian uzten du dilema bat, gaur egun aurre egin behar dioguna: zergatik sentitzen dugu hilero errentagarritasun txiki bat lortzeko beharra? Benetan behar al ditugu 70 euro gehigarri horiek hilean? Zertarako behar ditugu? Askotan, erantzunak desio materialen ingurukoak izaten dira: etxe hobea, auto berria, bidaia exotikoa. Hala ere, "diru gehigarria" bilatze hori kapritxo pertsonalekiko obsesioa sustatu duen kultura baten ondorio da, kapritxo horiek iturri zalantzagarrietatik badatoz ere, hala nola inbertsio espekulatiboetatik.
Ikuspegi indibidualista hori joera kezkagarri batekin lotzen da: erantzukizuna kanpora ateratzea. "Besteak" aipatzen ditugunean, hala nola aberatsak edo boteretsuak, gure familiarekiko, lagunekiko eta ingurunearekiko dugun erantzukizuna desitxuratzeko joera dugu. Klima aldaketa da horren adibide garbia. Gure karbono-aztarna murrizteko premiaren aurrean, pertsona askok argudiatzen dute "aberatsek" urtean 200 hegaldi har baditzakete, orduan ez lituzketela beren nahiak mugatu behar. Justifikazio-mota horrek gure ekintzekin errua sentitu gabe jarduteko aukera ematen digu, itxuraz inuzentea den manta batean babestuta.
Hala ere, pentsamolde horrek gelditze-ziklo bat baino ez du betikotzen. Arreta besteek egiten duten horretara desbideratzean, erabaki arduratsuagoak eta kontzienteagoak hartzetik salbuesten dugu geure burua. Jokabide horrek, ingurumenari ez ezik, gizarte bidezkoago bat ezartzeko dugun gaitasunari ere eragiten dio.
Hemen funtsezko galdera bat sortzen da: ondasunen eta aberastasunaren metaketak ekartzen al digu gogobetetze iraunkorra? Metrika ekonomiko eta materialen bidez arrakasta neurtzen duen gizarte batean bizi gara, baina nire sentsatzioa da benetako aberastasuna gure giza harremanetan, komunitatean eta ongizate kolektiboan datzala. Banakako etekinen bilaketa nekaezinak, inbertsio txikiak direnean ere, norberaren eta besteen premia sakonenekiko deskonexioa islatzen du.
Garrantzitsua da berriz aztertzea ea gure zoriontasuna benetan lotuta dagoen gauza gehiago pilatzearekin, edo, aitzitik, ea esanguratsuagoa den lotura komunitarioak sendotzea, elkarri laguntzeko harremanak sortzea eta kultura bat eraikitzea non arrakasta ez den kontsumoaren bidez neurtzen, baizik eta ongizate partekatuaren bidez.
Egiten dugun ekintza bakoitzak eragina du kolektiboan. "Besteek" egiten duten edo egiten ez duten horretan justifikazioak bilatu beharrean, funtsezkoa da onartzea gure erabaki indibidualek asko balio dutela. Inbertsio arriskutsuak edo neurrigabeko kontsumoak aukeratzen ditugunean, erabakioek ez dute soilik astintzen gure ingurune hurbila, baizik eta planeta eta etorkizuneko belaunaldiak ere.
Gizarte bat imajina dezakegu, non fokua ez dagoen metaketa materialean, ongizate komunean baizik. Non, aktibo espekulatiboetan inbertitu beharrean, irabazi azkarrak lortzeko eta desio iheskorrak asetzeko, gure baliabideak guztion onurarako diren proiektuetan kanalizatuko ditugun. Erabaki bakoitza hartzerakoak, jabetu behar dugu gure ongizate pertsonalean duen eraginaz, baina baita gure komunitatean eta ingurumenean ere.
Errealitatea da gure bizitzak modu sakon eta konplexuetan elkarri lotuta daudela. Elkarrekiko mendekotasuna saihestezina da, eta norberaren ongizateak besteen ongizatean eragiten du. Ikuspegi solidarioagoa eta kontzienteagoa hartzen badugu, oinarrizko premiak aseta dituen gizarte bat eraikitzen has gaitezke, non hazkunde pertsonala eta kolektiboa ez dagoen lotuta neurrigabeko kontsumoarekin, ezta gure ingurunearen kaltearekin ere.
Nahitaezkoa da gizarte gisa ongizate partekatua lehenesten hastea aberastasun pertsonalaren bilaketa aseezinaren aurretik. Konturatu behar dugu benetako arrakasta ez dela ondasunak metatzea edo desira iragankorrak asetzea, baizik eta elkarri laguntzea, bestea eta gure ingurunea zaintzea.
Beraz, hau da gure lehentasunak berriz ebaluatzeko unea. Azaleko aberastasun eta plazeren bilaketa neurrigabeak ez gaitu eramango gizarte jasangarri eta justu baterantz. Gure ekintzen erantzukizuna gure gain hartzeko garaia da, ez bakarrik geure kabuz, baita guztion onerako ere. Utz dezagun alde batera gehiago eta gehiago kontsumitzera bultzatzen gaituen logika indibidualista, eta arreta jar dezagun benetan axola duen horretan: gure komunitateen ongizatean, planetaren babesean, eta arrakasta elkartasunaren, lankidetzaren eta justiziaren arabera neurtuko den etorkizun baten eraikuntzan.
Ikuspegi aldaketa baten bidez, bestearekiko benetako konpromiso baten bidez bakarrik eraiki ahal izango dugu gizarte zuzenagoa, gizatiarragoa eta benetan guztiontzat oparoa.