Ez molestatu: kortex prefrontala lanean
Bizi garen garai honetan badirudi multitarea izateko gaitasuna mundu guztiak duen superpoderea dela, edo, behintzat, izan nahi duela. Bilerak, mezu elektronikoak, WhatsApp mezuak eta sare sozialetako jakinarazpen pare bat ditugu gurekin hainbat egunez atzeratu zaigun txosten hori amaitzen saiatzen garen bitartean. Ezaguna dirudi, ezta? Ziur asko, bai. Baina gutxik dakite gure burmuina ez dagoela gauza asko aldi berean egiteko diseinatuta, eta are gutxiago gauza horiek ondo egiteko.
Giza garunak orkestra-zuzendari berezi bat du: kortex prefrontala. Gure burmuineko txoko txiki baina indartsu hori, besteak beste, erabakiak hartzeaz, arazoak konpontzeaz eta gure arreta fokalizatzeaz arduratzen da. Hala ere, sarritan malabarista mental handiak garela pentsatzea gustatzen bazaigu ere, kortex prefrontalak muga oso argiak ditu. Muskulu bat bezalakoa da: bere espazioa, kontzentrazioa eta atsedena behar ditu ahalik eta errendimendu handienean funtzionatzeko.
"Askotan malabarista mental handiak garela pentsatzea gustatzen bazaigu ere, kortex prefrontalak oso muga argiak ditu"
Produktibitateari buruzko mito ohikoenetako bat da arrakastaren gakoa dela aldi berean gai bati baino gehiagori heltzea. Uste dugu profesional eraginkorragoak bihurtzen gaituela email bat erantzutetik bilera batera salto egiteak, mezu bati erantzuten diogun bitartean. Errealitateak, ordea, kontrakoa erakusten digu. Garuna, eta bereziki kortex aurrefrontala, ez daude eginak horretarako. Benetan egiten duguna da lan bat eta beste azkar txandakatu, bakoitza buruz itzaliz eta piztuz. Fenomeno horri switch-tasking deritzo, atentzioaren etengabeko txandakatzea. Gertatzen dena da hain azkar egiten dugula, ezen bi edo hiru gauza batera egiteko fantasia baitugu. Pentsa ezazu jarduera aldatzen duzun bakoitzean bonbilla bat pizten eta itzaltzen ariko bazina bezala dela. Etengabe egiten baduzu, bonbilla azkarrago erretzen da, ezta? Gauza bera gertatzen da gure burmuinarekin. Zereginen artean jauzi egiteak gure eraginkortasuna murrizten du eta nekea areagotzen du.
Ikerketek erakusten dutenez, hainbat gauza aldi berean egiten saiatzen diren pertsonek akats gehiago egiten dituzte eta denbora gehiago behar izaten dute beren zereginak betetzeko, gauza bakar batean kontzentratzen direnek baino.
Onartu behar dugun beste egia deserosoetako bat da gure garunak aldi berean informazio konplexu kopuru mugatu bat baino ezin duela kudeatu. Ikerketek iradokitzen dute ezin ditugula lau proiektu garrantzitsu baino gehiago aldi berean prozesatu erabaki onak hartzeko dugun gaitasuna arriskuan jarri gabe. Hau da, zeregin gehiegi ditugunean, modu eraginkorrean pentsatzeko eta jarduteko dugun gaitasuna murriztu egiten da.
Kortex prefrontalak energia asko kontsumitzen du bere lana egiteko. Arreta epe luzeetan mantentzea ez da jasangarria, eta are gutxiago arreta hainbat zereginetan banatuta badago. Bitxiena da, produktiboagoak garela pentsatuz geure burua engaina dezakegun arren, benetan garuna gehiegi kargatzen eta agortzen ari garela. Lana aldatzen dugun bakoitzean, gure energia mentala drainatzen ari gara.
"Maratoi bat egin nahiko bazenu, lehen bost kilometroetan agortuko zenuke energia guztia?"
Pentsatu honela: maratoi bat egin nahiko bazenu, lehen bost kilometroetan agortuko zenuke energia guztia? Gauza bera gertatzen da garunarekin. Multitarearen ondorioz, akituta amaitzen duzu, eguneko erabaki garrantzitsuetarako indarrik gabe. Beraz, gauza asko aldi berean aurrera atera nahi dituzun hurrengoan, hobe duzu lehentasuna ematea.
Nola zaindu gure "orkestra zuzendaria"?
Beraz, ezin ditugu zeregin ugari egin aldi berean modu eraginkorrean. Berri ona da kortex prefrontalari hobeto funtzionatzen lagunduko dioten estrategiak har ditzakegula:
- Lehenetsi eta antolatu: saihestu lau proiektu edo erabaki garrantzitsu baino gehiago aldi berean martxan izatea. Ez saiatu zure garunak kudea dezakeena baino gehiago hartzen.
- Maiz hartu atseden zientziak erakusten du kortex aurrefrontala azkar nekatzen dela. Zereginen arteko atsedenaldi txikiek eraginkorragoak izaten lagunduko dizute.
- Egizu ariketa fisikoa: ibiltzea bezain erraza den zerbaitek 20 minutuz zure garuneko energia kargatu dezake.
- Deskonektatu teknologiatik: telefonoa bezalako distrakzioak zure kontzentrazioaren etsairik txarrena dira. Jakinarazpenak kontsultatzeko uneak zehazten ditu, eta mugikorra etengabe berrikustea saihesten du.
- Entzun musika: Arreta jarri musikari, besterik egin gabe, garuneko beste eremu batzuk aktibatzen ditu eta kortex prefrontalak atseden hartzea ahalbidetzen du.
Multitaskinga ez da uste genuen superboterea. Izan ere, zure etsairik txarrena izan daiteke modu eraginkorrean lan egitea bilatzen baduzu, eta garrantzitsuena, mentalki nekatu gabe. Bi gauza egin ditzakegu aldi berean, garunaren eremu bera inplikatzen ez badute. Horrek esan nahi du jardueretako batek prozesu automatikoak edo errutinazkoak behar dituela, eta besteak, berriz, kontzentrazio handiagoa, adibidez, bide ezagun batetik gidatzea eta elkarrizketa bat izatea. Beraz, hurrengoan hainbat gauza batera egiteko tentazioa sentitzen duzunean, gogoratu: "Ez enbarazu egin, kortex aurrefrontala lanean". Zaintzen baduzu, eskertuko dizu, eta zuk, egunaren amaieran, zure erabakien energia-mailan eta kalitatean nabarituko duzu.
"Gogoeta hau Estanislao Bachrach neurozientzian adituak kortex prefrontalaren eta multiatazaren funtzionamenduari buruz emandako hitzaldian oinarritzen da",
Artikulu hau VIA Empresa hedabiderako idatzi da, eta bertatik itzuli eta egokitu da.