Ekoizpen-paradigmaren aldaketa Nafarroan?

Nafarroako ekonomia azken hamarkadetan Nafarroako dieta delakoan oinarritu da, eta haren osagai nagusiak hirigintza, esportazio eta barne-kontsumoa ziren. Formula horrek plater minimalista bikainak sortzen zituen, itxura oso iradokitzailea eta prezio neurrigabea zutenak, baina sukaldaritza-edukirik gabeak, eta iraungitze-data inprimatua zutenak.

Horrela, isats-haizete mesedegarriek bultzatutako etapa gozo baten ondoren, bere indarrez dabilen industriaren krisiak industria-sektoreko plaka tektonikoen talka eragingo du. Horrek kolokan jar lezake foru-industriaren intsignia ontzia (Volkswagen Navarra), eta albo-ondorio gisa izan lezake Nafarroako ekonomia 2025ean atzeraldian sartzea.

Nafarroa ondasunak esportatzen dituen erkidegoa izango litzateke —guztizko ekoizpenaren %40—, baina automobilaren sektorearekiko mendekotasun handiegia du —VW Navarraren esportazioak guztizkoaren ia %50 dira—, nekazaritzako elikagaien enpresen gehiegizko atomizazioa eta Euroguneko merkatuekiko lotura nabarmenegia —esportazioen %30 Frantziara, Alemaniara, Britainia Handira eta Italiara bideratzen dira—.

Nafarroan 15.000 pertsona inguru enplegatzen dituen industria autoeragilearen gainbeherak paradigma produktiboaren aldaketa eragingo du, eta Nafarroak energia berriztagarrietan (eolikoa, eguzki-energia eta hidrogeno berdea), nekazaritzako elikagaien industrian, biomedikuntzan, farmazia-industrian, erauzketan (potasa eta magnesita) eta nekazaritza, abeltzaintza eta basogintzako ustiapenean oinarrituko du indarra.

Era berean, krisi energetikoaren testuinguruan murgilduta jarraitzen duenez, energia berdea sortzen da alternatiba energetiko gisa, eta horrek egungo baso-industria balio erantsi handiagoko espezieak landatzen dituzten ustiapenetara bihurtzea ekarriko du. Edo erregai fosilekiko mendekotasuna murrizteko beharrezkoa den biomasa modu iraunkorrean ekoizten duten ustiapenetara, eta Agoizko zurezko ezpalen biomasa-planta paradigma izango litzatekeenera, 2024an erabat operatibo egongo dena.

Ondorioz, biharkoak pentsamolde eta jarrera proaktibo berri bat hartzera behartuko du iruditeria kolektibo, munduko krisi-egoera berriaren agerpenaren aurrean. Horren ondorio onuragarriak izango dira erabiltzen ez diren balioak berraurkitzea, hala nola ahalegina, berrikuntza, beherapena, ekonomia zirkularra, auzolana, elkartasuna, ingurumenarekiko errespetua eta utopia berri baten bilaketa.