Interneten etorrerak, globalizazioak eta merkatu bakarrak enpresa teknologiko ugari ekarri ditu Euskal Herrian bere zerbitzuak eskaintzera. Amazon, JustEat edo Twitter gure herrialdean lan egiten duten aplikazio eta zerbitzuen adibideak dira, kasu askotan euskal enpresen zerbitzuak ordezten dituztenak edo saltoki txikiak aukerarik gabe uzten dituztenak. Azken urteotan, atzerriko multinazional handien alternatiba interesgarriak sortzen ari dira, ekonomikoki bidezkoagoa den eta tokiko merkataritza eta euskal kultura errespetatzen dituen alternatiba bat finkatu nahian.
Internet bidezko erosketak oso ohikoak bihurtu dira gaur egun; etxetik erosteko erraztasunak, urruneko herri batetik milaka denda eskura izateak eta eskaerak azkar iristen direnez, herritar gehienek online erosi dute azken urtean. Gaur egun multinazional handiak arduratzen dira merkatuaren gehiengoa bereganatzeaz: Amazon, Aliexpress, Inditex edo Zalando dira adibideetako batzuk. Zerbitzu horiei aurre egiteko, 2021ean Bizkaiko Foru Aldundiak EUP! abiarazi zuen, Amazonen antzeko zerbitzu eta aplikazioa, tokiko saltokientzako plataforma bihurtu nahi duena. COVID-19aren krisian, tokiko saltoki askok ikusi zuten erosleak ez zirela iristen, eta beren burua berrasmatu eta digitalizatu behar izan zuten saltoki handiekin lehiatzeko. Orain, EUP! bezalako aplikazio batean bateratzeari esker, Bizkaiko tokiko saltokiek multinazionalei aurre egiteko gaitasuna dute.
Lan eta zerbitzu duinaren aldeko kooperatibak
Online merkataritzak bezala, multinazionalek merkatu handia aurkitu dute etxera eramateko janarian. JustEat, Glovo edo UberEats bezalako zerbitzuek jatetxeko eskaerak zuzenean eramaten dituzte zure etxera, azkar eta erraz. Zerbitzu horiei aurre egiteko eta enpresa horietako langileen izaeragatik sortzen diren eskandalu etengabeei aurre egiteko sortu zen Eraman Coop konfinamenduan. Gasteizko kooperatiba horren helburua da tokiko merkataritza eta bertako langileak errespetatzen dituen negozio iraunkorra bihurtzea. Horretarako, Arabako hiriburuko hainbat jatetxetako menua kontsultatzeko app propioa du. Gaur egun, Gasteizen bakarrik dago eskuragarri, baina etorkizun hurbilean Euskal Herriko gainerako lurraldeetara hedatzea pentsatzen dute.
Eraman Coop Gasteizko kooperatibaren helburua da tokiko merkataritza eta bertako langileak errespetatzen dituen negozio iraunkorra bihurtzea
Kontsumitzeko plataformez harago, sare sozialak gero eta pertsona gehiagok elkarrekin komunikatzeko modu bihurtu dira. Antzeko gustuak dituzten erabiltzaileen komunitateak sor daitezkeen leku bilakatu dira baita. Ezagunak diren sare sozial gehienak ez daude euskaraz eskuragarri, badira euskal kulturaren eta hizkuntzaren inguruko komunitateak, baina benetan zaila da komunitate bateko kide izatea. Mastodonek, Twitterren alternatiba bihurtu den sare sozialak, modu deszentralizatuan funtzionatzen du, eta, beraz, hainbat zerbitzarik gai desberdinak dituzte. Zerbitzari horietako bat Mastodon.eus da, eguneratzeak euskaraz partekatu nahi dituzten erabiltzaileentzat berariaz sortua. Zerbitzari horrez gain, Mastodon aplikazioa euskaraz dago lehenetsita, eta beraz, jendea ezagutzeko eta komunitatea sortzeko kontuan hartu beharreko alternatiba izan daiteke.
Hasiera batean, lineako erabiltzaileek eta erosleek ez zuten 0 kilometroko alternatibarik. Gaur egun, nahiz eta AEB bezalako herrialdeetan baino beranduago izan, lehen aipatutako proposamenek online erosketak beste begi batzuekin ikustea eragiten dute, batez ere tokiko merkataritza kaltetzeko modu horretan erosteko gogo handirik ez zuten pertsonek. Pandemiak tokiko saltoki asko bultzatu ditu ekimenak hartzera eta digitalizaziorantz jauzi erabakigarria egitera.