2025 hasi berriak badu urte osoan zehar entzungo den terminoa jada: muga-zerga. Donald Trump presidentearen itzulerak eragin du zurrunbilo mediatikoa muga-zergen inguruan, egunerokotasuneko eztabaidetan bidea egin duena. Bide hori, baina, ez du soilik Trumpek eraiki bada, nazioarteko testuinguru konplexuan sakontzeko, ezinbesteko terminoa bilakatu da. Herrialdeen arteko harremanetan eragin zuzena dute politika protekzionistek.
Nola edo hala, herrialdeen arteko elkarreraginak negoziazio baten edo anitzen menpe egotea nagusitu da azken boladan, testuinguru geopolitiko konplexua argitara eramanez. Testuinguru horren isla dira buruzagi karismatikoak, Trumpen buelta kasu. “Batez ere Trumpek atera duelako gai hori dago denen ahotan; mehatxua du estrategia”, azpimarratu du Iñaki Fernandez de Gamboa ekonomialariak. Ekonomisten Euskal Elkargoko ekonometroaren lantaldeko kidea eta Maren Consulting enpresaren zuzendaria da Fernandez de Gamboa, eta argi du Trumpen bigarren legegintzaldi honetan haren egiteko era ziurgabetasunean nagusituko dela: “Bere estrategia mehatxuak egitea da, horrekin posizio bat izateko eta negoziaziora indarrarekin joatea lortzeko”.
Muga-zergak, protekzionismo xedearekin erabiltzeaz gain, indar politiko gisa ere aurkezten ditu Trumpek, hain xelebre dituen negoziazio oldarkorrak gauzatzeko
Muga-zergak, protekzionismo xedearekin erabiltzeaz gain, indar politiko gisa ere aurkezten ditu, hain xelebre dituen negoziazio oldarkorrak gauzatzeko. “Estrategia horretan badago Trumpen mezua: America First”. Fernandez de Gamboak uste du pertsonalitate harro horrekin “mundu guztiari” mehatxua egiten diola, bai Txinari, Mexikori zein Europari. “Denei esaten die muga-zergak igoko dizkietela”.
Txina bera da, hain zuzen ere, AEBen “areriorik” handiena Ekonomisten Elkargoko kidearen esanetan. Arlo “geoestrategikoan” Txinarekin tirabira jakin batzuk ditu AEBk adituaren arabera, arlo komertzialean oinarritzen direnak batez ere. Erraldoi horien elkarreraginaz gain, korronte protekzionistak beste herrialde batzuetan nagusitzeko aukera hor dago, baina ez da baikor ageri Fernandez de Gamboa: “Aurreko esperientzietan ikusi da kontserbadurismo hori ez dela oso ona ekonomiarentzat”.
Iñaki Fernandez de Gamboa: “Aurreko esperientzietan ikusi da kontserbadurismo hori —politika protekzionista— ez dela oso ona ekonomiarentzat”.
Zientzia ekonomikoak hainbat urteetan zehar argi frogatu du nazioarteko merkataritzaren onurak. Herrialdeak abantaila konparatiboa duten ekoizpenetan espezializatzen dira, ostera, produkzio hori salerosteko. Kontsumo eta salerosketa gelditzea edo mugatzea ekonomiarentzat lazgarria dela argi du adituak, batez ere kostuen igoeran ondorioztatu daitekeelako. Europak Txinan eta AEBn produktu ugari erosten dituela azaldu du, baina baita saldu ere. Gama “altuko” produktu asko saltzen dizkiela dio, baina salerosketa mugatzen bada muga-zergekin, salerosketa hori berriz aztertu beharra dago: “Beste leku batean erostea garestiagoa izan daiteke, eta horrek inflaziora hurbiltzen gaitu”.
Automobilgintza sektorea jarri du adibide gisa ekonomialariak. Auto asko saltzen dira AEBtan, Europako autoak hain zuzen, eta erosleak galtzeko arriskua bertan dago. Gainera, OTANeko ziurgabetasun egoera gehitzea garrantzitsu ikusi du adituak, Europak defentsa gastuan egiteke dituen betebeharrak argitara eramanez. Muga-zergak mahai inguru horietan indartsu kokatzeko erabiliko ditu ekonomialariaren arabera. Horra hor Trumpen mehatxu estrategia.
Eta Europa?
Europaren menpekotasunak azpimarratu ditu batez ere ekonomialariak, bai arlo komertzialean, bai energia arloan. Europak energian menpekotasun handia duela azaldu du: “Trumpek hori nahi du, Europak petrolioa eta gasa AEBn erostea”. Zentzu honetan, Europak “zer” egin nahi duen pentsatu behar duela uste du Maren Consultingeko zuzendariak, batez ere energia zein salerosketa menpekotasunak ikusita. Lehenik eta behin, zein energia mota nahi den erabaki behar duela nabarmendu du, eta ildo horretan “ahul” ikusten du Europa.
Erabaki ahalmen oso bestelakoa du kontinente zaharrak zenbait herrialderekin alderatuta. Erregulazioak “handiak” direla uste du adituak, eta lehian eragin zuzena dute horiek. Lehia arauak lehiakortasuna ahultzen ari dira eta “oreka” bat mantentzea funtsezkoa ikusten du. “Desabantaila handiak jarri ditugu mahi gainean; ezin gara Aita Santua baino santuagoak izan”. Lehiakortasunaren eta helburu klimatikoen zein bestelako erregulazioen arteko erlazioan Europaren egoera konplexua dela uste du. “Kontraesanak ditugu”.
Lehiakortasunaren eta helburu klimatikoen zein bestelako erregulazioen arteko erlazioan Europaren egoera konplexua dela uste du Ekonomistakeko kideak. “Kontraesanak ditugu”
Urte hasierako Europaren norabide krisian, Txina eta AEBn arteko tirabira komertzialetan kalte gehiago jasan ditzake Europak. Alegia, muga-zergen eraginak dibisa merkatuak manipulatzeko ere erabili nahi ditu Trumpek, haren arabera moneten arteko erlazioa ez dagoelako orekatuta. Txinatar reminbia artifizialki baxu mantentzen ari direla uste du buruzagi amerikarrak, eta muga-zergekin txinatar produktuak kaltetu nahi ditu. “Horiek garestitu nahi ditu, horrek guztiak salerosketetan eragina baitu”, azpimarratu du Fernandez de Gamboak. Inflazioan ere eragina izan dezake politikak, dakarren ondorioekin. “Ez dakit guda komertziala emango den edo ez, baina negoziazio gogorrak bai emango dira”.