Argazkiak irudikapen grafikoak dira. Estatikoak. Uneak. Kameraren bidez izozten diren momentuak. Analogikoak eta digitalak. Objektuak, pertsonak eta paisaiak. Argiaren eta teknologiaren bidez errealitatea bisualki dokumentatzeko eta adierazteko modua.
Argazkigintza ez da argazkia ateratzeko ekintza soila. Argazkilaritza artea da. Zientzia eta kreatibitatea. Konposizioa, argiztapena, edizioa eta inprimaketa. Ogibide profesionala. Ezagutza eta gaitasun teknikoak. Sormena eta ikuspegi teknikoen erabateko ulermena.
Argazkilariek xehetasunetan ipinita dute begirada. Une bereziak harrapatzeko abilezia landuta dute. Ikasketak. Esperimentazioa. Historia eta istorioak sortzen dituzte argazkien bidez. Emozioak dantzan ipintzen dituzte irudikapen estatikoen bitartez.
Argazkilaritzaren sektorea, ordea, ez da estatikoa. Aldakorra da. Etengabeko eraldaketan dago. Garapen teknologikoen baldintzapean bizi da. Kezkak eta oztopoak. Aukera berriak.
Idoia Unzurrunzaga, Maialen Andres eta Nagore Legarreta emakume argazkilariak dira. Profesional independenteak dira hirurak. Beren lanbidea maite dute. Gustura aritzen dira irudien artean. Gozatu egiten dute lanean. Ahotsean nabari zaie hori. Irudiaren bilaketaren erronkan aritzen dira beren egunerokoan. Ikastea eta esperimentatzea atsegin dute. Argazkilaritzan “ezinbestekotzat” dute hori.
Tresna ekonomikoa
Argazkilaritza tresna ekonomikoa da. Produktuen, zerbitzuen eta marken promoziorako bitartekaria. Entitateen, enpresen edota pertsonen erakusleihoa. Komunikatzeko bidea. Mezuak transmititzeko modua. Inpaktu ekonomikoa sortzeko gaitasuna duena. “Argazkilaritzak sektore desberdinei egiten die ekarpena”, nabarmendu du Andresek.
Euskal lurraldeetako jarduera ekonomikoan aritzen diren eragile guztiek irudiaren beharra dute. Irudiaren aroan bizi gara. Irudikapen grafiko estatikoak eta mugimenduan daude irudiak boteretsu bilakatu dira gizartean. Argazkilaritzak rol garrantzitsua jokatzen du ekonomian. “Irudia eta bideoa erabiltzen da egiten dena erakusteko. Ezinbestekoak dira”, argitu du Unzurrunzagak.
Maialen Andres: “Argazkilaritzak sektore desberdinei egiten die ekarpena”
Gauzak nola kontatzen diren, ordea, garrantzitsu bilakatzen da. Proiektu bakoitzaren atzean dauden indarguneak gizarteratzeko abilezia. Leku jakinetan begirada jartzeko gaitasuna. Zentzua ematea gizarteratu nahi den horri. Erakargarri bilakatzea. “Argazkilariak komunikatzaileak gara”, gehitu du Legarretak. Entitateei eta proiektuei balio erantsia ematen diete.
Genero berdintasuna eta ekonomia feministak
Historikoki emakumeak neurriz kanpo baztertuak izan dira sormen espazioetatik. Argazkigintzan ere egoera hori pairatu behar izan zen hastapenetan. Ondorioz, XX. mendean, argazkilari gehienak gizonezkoak ziren eta emakumeak laguntzaile roletara baztertzen zituzten.
Gizonen ofiziotzat jo izan da argazkilaritza. Sektore maskulinoa izan da. Oztopoak gainditu; mehatxuak indargune bilakatu eta beren tokia egin dute emakume argazkilariak. Zorionez, geroz eta gehiago dira argazkilaritza lanbidetzat duten emakumeak.
Oro har, egoerak hobera egin du. Garaiak eta testuinguruak bilakaera “positiboa” iradokitzen dute, baina oraindik ere erronka desberdinei aurre egin behar zaie. Urrutira joan gabe, beren lanagatik aitorpena eta sariak jasotzen dituzten gehiengoa gizonezkoak izaten jarraitzen dute, World Press Photo edota Pulitzer sariak dira errealitate horren adibide. Haratago, argazkilari onenen zerrendetan emakume argazkilarien izenak ere gutxiengoa izaten jarraitzen du.
Lan tipologia batzuetan -- alor komertzialean, publizitatean edota fotokazetaritzan -- aritzen diren emakumeen ordezkaritza ez da handia. “Notizien munduan ez dago emakume asko. Ez dakit zehazki zer, baina zerbait egongo da hori horrela izateko”, zehaztu du Andresek.
Nagore Legarreta: “Ikuspegi feministak oinarri dituen ekonomiatik eta sormenetik gauzak egiteko modua eraldatzen ari gara”
Egun batetik bestera zer egin behar duzun jakitea ez da erraza. Mugak eta oztopoak gainditu nahi dituzte. Jarrera positiboarekin heltzen diete gaiari. Egoera iraultzeko lanean aritzen diren egitasmo eta saretze asko dago. Emakume argazkilarien ikusgaitasuna helburu duena.
Joera positiboa da. Aurrerapausoak eman dira. Emakume argazkilarien ikusgarritasuna eta aitorpena gero eta handiagoak dira. Bidean aurrera egin bada ere oraindik asko dago egiteko. “Ikuspegi feministak oinarri dituen ekonomiatik eta sormenetik gauzak egiteko modua eraldatzen ari gara”, azpimarratu du Legarretak. Ekonomia feministak eta saretzea oinarri.
Are gehiago, argazkilaritza emakumeen ahalduntzerako eta kritika sozialerako tresna ere bada. Emakumeen eskubideak, genero berdintasuna, aniztasuna zein borroka sozialak erakusteko bitartekari. Aldarrikapenerako medioa. Errealitatea erakusteko modua. Gizartean eragiteko bidea.
Teknologiaren demokratizazioa: argazkilaritzaren debaluazioa
Teknologiaren aurrerapenak eta demokratizazioak argazkilarien ofizioaren debaluazioa ekarri du. Gizartean edozeinek du argazkiak ateratzeko gailua. Gaitasuna, ordea, profesionalek dute. “Edonork egin dezake klik, baina kultura bisuala nork duen, beste kontu bat da”, azaldu du Unzurrunzagak.
Argazkilaritza lanbide bat da, aurrez ikasketa prozesu bat izan duen profesionalak daude ofizio horren atzean; “beste lanbideekin egiten den bezala errespetatu beharra dago”, adierazi du Andresek. Profesionalizazioa gakoa da horretarako. “Emaitzak konparatu behar dira”, gehitu du Legarretak.
Adimen artifizialaren mamua ere gertu dute. Argazkilaritzaren lan konplexuen automatizazioa. Argazkien sorkuntzan eta edizioan aritzeko metodologia berriak. Pertsonen lana ordezkatzeko mehatxuak. Bide berriak zabaltzeko garaia.
Idoia Unzurrunzaga: “Edonork egin dezake klik, baina kultura bisuala nork duen, beste kontu bat da”
Egile eskubideen gaia ere mahai gainean dago. “Batzuetan gehiegi bidaiatzen dute argazkiek”, nabarmendu du Unzurrunzagak. Gauzak hobera egin dute. Aurrerapausoak eman dira. Kontzientzia garatzen jarraitzea garrantzitsua da.
Urte batzuk atzera egin eta argazkilaritza lehen zegoen mailan ipintzearekin egiten dute amets. Ez “gehiago” ezta “gutxiago” ere. Kontratazioetan eta lan egiteko orduan duintasuna. Argazkilaritzari daukan balioa ematea. Merezi duena.
Komunikaziorako, hezkuntzarako, transmisiorako, dokumentazio historikorako eta aldaketa sozialerako giltzarria da argazkilaritza. Mundua ikusi eta ulertzeko tresna. Pertsonen eta makinen arteko elkarlana eta bidelaguntza erdigunean dituena.