Poligono industrialek lan jarduera eta bizitza banatzea ahalbidetzen dute, eta askotariko zaratak etxeetara iritsi daitezen ekidin. Baina harago joanda, pisua izan ohi dute edozein eskualdetako garapena bultzatzerako garaian. Enpresak erakartzeko gako dira, eta horrek zuzeneko eragina izan ohi du tokian tokiko ekonomian, enplegu eta aberastasunaren sorreraren ikuspegitik.
Ohikoena da poligono horien kudeaketa udalek egitea, baina bada salbuespenen bat Bizkaian: Bakiola. 1.000 biztanle inguru dituen Arrankudiaga-Zollo udalerrian kokatua, 1970eko hamarkadan jarri zen martxan eta Bizkaiko zaharrena da. Horretarako lur eremua izateaz gain, eskulana ere bazegoen herrian bertan hasieratik. Egun 58 eta 60 enpresa bitarte ditu, gutxi batzuk 40 eta 50 langile bitartekoak, eta gehienak bizpahiru langilekoak. Enpresok 900 langileri ematen diete lana denera, gehienak herritarrak.
Bakiola, Arrankudiaga-Zollo udalerrian kokatua, 1970eko hamarkadan jarri zen martxa. Egun 58 eta 60 enpresa bitarte ditu. Enpresok 900 langileri ematen diete lana denera, gehienak herritarrak
Bertan dauden enpresek ez dute soilik euren pabilioi edo eraikinagatik ordaindu; Bakiolaren jabetza izateko portzentaje batengatik ere pagatzen dute. Hori dela eta, espazioaren kudeaketa ez da udaletxearena, jabeen komunitatearena baizik, pribatua. Horretan administratzaile lanetan 30 urte baino gehiago daramatza Fidel Nistalek. "Ohikoena da udalek kudeatzea poligonoak, baina ez da gure kasua. Zakarra, energia, segurtasuna, lurzorua konpontzea... den-dena guk kudeatzen dugu. Jabeak kudeaketan oso sartuta daude", azaldu du. "Udaletxearekin harreman ona dugu, baina 1.000 biztanleko herri batentzat halako poligono baten kudeaketa egitea oso zaila litzateke", gehitu du.
Arestian aipatu bezala, baina, ohikoena da udalak arduratzea poligonoez. Enkarterrin hala da. Eskualdeko gehienak Kadaguako korridorean kontzentratzen dira, Balmaseda, Alonsotegi, Zalla, Gueñes eta Gordexola herrien artean. Kadagua da handiena 51 enpresarekin. "Eskualdeko poligono gehienak bertan egotea naturala da. Garraio eta komunikazio azpiegituren ikuspegitik garatuago dago beste zonalde batzuk baino. Industrien instalaziorako erakargarriagoa da", dio Alfonso San Vicente Enkarterriko Behargintzako presidente eta Balmasedako alkateak. Gainera, urbanismo ikuspegitik egin den planifikazioak ere horretara bideratu duela dio San Vicentek, "errekurtsoak optimizatu eta ingurugiroko inpaktuak gutxituta".
Alfonso San Vicente (Enkarterriko Behargintza): "Eskualdeko poligono gehienak bertan egotea naturala da. Garraio eta komunikazio azpiegituren ikuspegitik garatuago dago beste zonalde batzuk baino. Industrien instalaziorako erakargarriagoa da"
Kasu horretan ere, baina, bada salbuespen bat: La Aceña, Galdamesen dagoena. 10 enpresa ditu, hainbat esparrutakoak, eta lan ematen die herriko 120 pertsonari. "Sprilurren eta udalaren arteko hitzarmenetik jaio zen, eta industriaren deszentralizazio estrategia bati erantzuten dio, potentziala izan dezaketen bestelako areak aprobetxatzeko", argitu du San Vicentek.
Berritu ala hil
Azken urteetan, baina, bai Bakiolak, bai Enkarterriko hainbat poligonok berrikuntzak egiteko beharra ikusi dute, azpiegitura zaharkituak zirela medio. Bakiolaren kasuan, zehazki, askotariko krisiek eragin dute. "Poligonoaren jabea izanda ere, zure enpresa gaizki badoa, zure lehentasuna enpresa izango da, ez poligonoa", argitu du poligonoko administratzaileak. Baita uholdeek ere. "Nerbioi ibaiaren meandroan kokatuta dago, eta horrek ere txikitu egiten ditu azpiegiturak", gaineratu du. Aipatutako arrazoi guztiek eraman dezakete enpresak erakartzeko edo atxikitzeko zailtasunak izatera. Eta horrek zuzenean eragin dezake eskualdeen garapen ekonomiko eta lehiakortasunean.
Aldatu behar dena identifikatzearekin, ordea, ez da nahikoa. Poligonoen modernizazioa bultzatu ere egin dute, besteak beste Bizkaiko Foru Aldundiko Ekonomia Sustapeneko sailak 2019an martxan jarritako Poligono Industrialen Programari esker. Iaz 853.349 euro banatu ziren programa horren bitartez eskualde guztien artean, hala modernizaziorako, nola elkartzea bultzatzeko poligonoen kudeaketa hobetu asmoz. Guztizko horren baitan, %54 Meatzaldeako poligonoetara bideratu ziren,%16 Arratiara, %12 Nerbioi Ibaizabalera, %11 Enkarterrira, %6 Lea Artibaira eta %2 Busturialdeara. Egitasmoa Bizkaia Orekan Sakonduz sarearen baitan kokatzen da, tokian tokiko eragile ekonomikoek osatzen dutena, lankidetzazko gobernantzaren bitartez eskualde eta udalerrien lehiakortasun eta garapena sustatzea bilatzen duena.
Fidel Nistal (Bakiola): "Etorri diren enpresa berriak enplegua sortzen ari dira, kalitatezkoa gainera, eta eskualdeko jendearentzat"
"Egoera nabarmen hobetu da. Poligonoen tresnak hobetu egin dira, baita enpresen arteko lankidetza ere", adierazi du San Vicentek. Azken horren adibide jarri du hondakin geldoen kudeaketa partekatua El Páramon (Balmaseda), La Aceñan (Galdames) eta Isasin (Gordexola). Udalen eta poligonoen arteko harremanean ere hobekuntzak ekarri ditu. Eta enpresak beste toki batzuetara joan ez daitezen ere gako izan da bere ustez. "Winoa —lehen Fabio Murga— multinazionala primeran joan zitekeen beste edozein tokitara Europan. Metala garbitzeko draia oso jakin baten espezializatuta dago, eta punta-puntako enpresa da. Azkenean udalaren eta Eusko Jaurlaritzaren arten akordio batera iritsi ginen Balmasedan geratu zitezen, eta Arlako poligonoan daude", kontatu du Enkarterriko Behargintzako presidenteak.
"Gure kasuan ahalbidetu digu kanpo enpresa batek gure beharrak identifikatzeko azterketa bat egitea, eta horiek hobetzen joatea: sarbideak eta seinaleak hobetu ditugu, garraio publikoa ere...". Eta horrek enpresak erakartzeko garaian rol gakoa jokatu du. Cafés El Abraren kasua aipatu du Nistalek Bakiolaren kasuan. "Etorri diren enpresa berriak enplegua sortzen ari dira, kalitatezkoa gainera, eta eskualdeko jendearentzat". Izan ere, udalarekin duten akordioetako bat da enpresek kontatu dezatela eskualdeko jendearekin. "Eta hori enpresentzat ere erakargarria da, bizitza kalitatea eskaintzeko aukera ematen dielako".