2022ko apirilean New Yorkera joan ginen bi lagunekin. Aspaldian egindako lehen bidaia handia izan zen, baita etapa pertsonal oso zail baten ostean egindako lehena ere. Horregatik eta hiriaren narratiba handiarengatik, suposatzen dut, amets bat bezala bizi genuen esperientzia. Amets horretan denetarik izan genuen: museoak, kontzertuak, antzokiak, jatetxeak eta aspaldian gozatzen ez nituen beste luxu batzuk. Paseoak ematen genituen parkeetan, gauez dantza egiten genuen eta oso lagun interesgarriak aurkitu eta berraurkitu genituen. Azken gauetako batean, haietako batek, zeinarekin batzuetan irten baikinen, larunbaterako gure asmoak zein ziren galdetu zigun. Esan nion segur aski buelta bat ematera joango ginela, egiteke geratu zitzaigun liburu-dendaren batera edo joan aurretik zerbait jatera.
— Lastima, nirekin Columbiara Mazzucato ikustera etorri nahiko zenuela pentsatu baitut...
Barrutik lur jota geratu nintzen. Hilabeteak zeramatzan Mariana Mazzucato politika gaietan jarraitzen, lanean egiten zuen txosten bakoitzean sartu nahian eta, batez ere, arlo akademikoan oraindik gauzak aldatu nahi dituzten pertsona horietako bat zela pentsatuz. Sentsazio arraro batek hartu ninduen, bidaiatzen ari nintzen bi lagunei begiratu nien eta irribarre egin zidaten:
— Ari, ez dakigu nor den ere, baina aurpegia ikusita, ilusio handia egingo dizu.
Larunbata iritsi zen eta Columbia Unibertsitateko campus nagusira joan ginen. Esan beharrik ez dago ordubete lehenago iritsi nintzela eta campusean barrena ibiltzen hasi nintzela: kapera, liburudendako sarrera, kantina, liburudenda, oroigarrien denda... Unibertsitate aurreko ikaslea banintz bezala, tokiaz maitemindu nintzen eta handik pixka batera nire lagunarekin topo egin eta Constellations Conferencera joan ginen. Sartzean ikusi genuen, lasai, solaskidearekin hizketan. Eta atsedenaldirako unea iritsi zenean, nire lagunak sorbaldatik heldu eta esan zidan: "Etorri nahi duzu agurtzera?" Urduri nengoen, baina nire laguna oso seguru ikusi nuen. Hurbildu ginen eta lagunak bere burua aurkeztu zuen, azalduz lan bat partekatzen zutela eta bere taldeak elkarlanean ari zirela. Nik, fan maitemindu bat banintz bezala, etengabe begiratzen nion.
— And you are...?— esan zidan, elkarrizketan norbaiti zuzentzen ez zitzaiola ohartuta. Urduri, berarentzat interesgarria izan zitekeenik zer esan ez nekiela, esan nuen:
— A huge fan!
Eta isilik geratu nintzen denbora guztian, zer esan zidan gogoratu ere egin gabe. A ze lotsa; edozer gauza esan nezakeen eta txorakeria handi bat esan nuen. Kontua da, topaketa labur baina intentso horren ondoren, orain beti azaleratzen da dela huge fan hori berak liburu bat argitaratzen duen bakoitzean edo artikulu bat egiten duen bakoitzean. Begira geratzen natzaio, eta pentsatzen dut zein zorte handia dudan Mazzucato ospetsua delako, eta ziur aski ez duela gogoratuko hiru hitz esan zizkion neska lotsatu hori, munduko urduritasun eta lotsarik handienekin.
Bere azken liburuak The Big Con du izena, eta aholkularitza-enpresa handien munduak irudikatzen duen iruzurraz hitz egiten du; ez du aholkulariaren lana kritikatzen, baizik eta korporazio transatlantiko, opako eta gardentasun gutxiko korporazio handiak
Bere azken liburuak The Big Con —Iruzur Handia— du izena, eta aholkularitza-enpresa handien munduak irudikatzen duen iruzurraz hitz egiten du. Eta garrantzitsua da "handiak" esatea, Mazzucatok eta Rosie Collingtonek, egilekide gisa, ez dutelako aholkulariaren lana kritikatzen (bide batez, gainera, nire lana da, idatzi eta ikertzearekin batera), baizik eta korporazio transatlantiko handi, opaku eta ez oso garden horiek, munduko enpresa eta gobernu handienetan aholkatzen eta eragiten dutenak. Egileen hitzetan, Deloitte, KPMG, PwC eta Ernst & Young (EY), big four izenez ezagutzen diren lauak, gure ekonomiekiko mendekotasuna sortzen duten eragileak dira. Hori, epe luzera, berrikuntza galga bihurtzen da, enpresa-erantzukizuna hedatuz, eta klima-kolapsoari aurrea hartzeko misio kolektiboa oztopatzen du.
Mazzucatok azaldutako eragozpen nagusien artean aurki ditzakegu industria handi horren dinamika handi eta ondorio kaltegarri batzuk. Ez da berria, ordea; informazioa ezagun egiten zaigu, denboraldi batez han lan egin zuen lagun haren testigantzagatik edo, burn out-ak urtebetez lanik ez egitera behartu zuen lankidearen ahizparen testigantzagatik. Edo inoiz ikusten ez dugun lagun horrengatik, beti izaten baitu azken orduko bilera bat, amaitzeko txosten bat edo bere lana jokoan jar dezakeen aurkezpen oso garrantzitsu bat. Mundu osoan ordezkaritza duten enpresa handi horiek egiten duten lana guztion onurarako balitz, arazoa konpondu ahalko genuke behintzat. Hala ere, hori ez da kasua izaten, bezeroei ematen dieten aholku nagusia baita arriskua eta kostuak murriztea eta etekina handitzea, kosta ahala kosta.
Guztion ongizatean zentratu beharrean, kuantifikaziotik abiatuta konpon daitekeen horretan zentratzen dira enpresa horiek
Pentsamendu horrek, gainera, ahuldu egiten ditu enpresak, eta ez du gaitasun kritikorik edo mentalitate-aldaketarik ahalbidetzen enpresa gehienetan, arazo konplexuak konpontzeko errazak diren arazoetara murriztuz, eta kasu partikularrak eredu gisa sistematizatuz. Guztion ondasunean zentratu beharrean, neurtu daitekeen horretan kontzentratzen dira. Horrela, enpresak ahultzen dituzte beren estrategia-gaitasunean, eta gobernuak infantilizatzen dituzte. Horrek guztiak perbertsio baten amaitzen du, ekonomia denaren eta izan behar duenaren artekoa.
Liburuak ez du egia ezezagunik adierazten, baina galdera interesgarriak planteatzen ditu aholkularitzaren sektoreari buruz, enpresei eta sektore publikoei beren prozesu estrategikoak egiten laguntzeko eta barne-dinamikak berritzeko moduak bilatzeko zereginean oinarrituta. Aholkularitzaren rola aldatzeko, ekonomia zer den erabat aldatu behar da, eta kapitalismo gogorrak ekarri dituen porrotak eta sistema aldatzeko egungo ezintasuna ikusita, dinamika, esparru mental eta lan egiteko modu berriak hartu behar ditugu, engainu handi hori saihesteko.
Artikulu hau VIA Empresa hedabiderako idatzi da, eta bertatik itzuli eta egokitu da.