Miren Gorrotxategi Azurmendi (Abadiño, Bizkaia, 1967) bigarren aldiz izango da lehendakarigaia EAEko Legebiltzarreko hauteskundeetan. Podemos - Ahal Dugu alderdiko hautagaiak bankuen gaineko zerga %50era igotzeak "onura esanguratsuak" ekar ditzakeela uste du. Hala, etxebizitza-politika publiko batzuk egitea eta etxebizitza turistikoak arautzea beharrezkoa dela adierazi du.
Eraldaketa hirukoitza (jasangarritasuna, energia eta teknologia) datorkigu. EAE industria-herria dela kontuan harturik, trantsizio hauek arrakastaz gauzatzeko zein ahulezia eta zein erronka zehaztu dituzue?
Gainditu beharreko ahulezia nagusien artean daude industria astunarekiko mendekotasun historikoa, industrian edo lan-merkatuan izandako aldaketetara egokitzeko langileei trebetasun eta ezagutza berriak emateko beharra, eta desberdintasunak saihesteko trantsizioaren kudeaketa egokia.
Erronkek, azpiegitura jasangarrietan inbertitzea, berrikuntza teknologikoa sustatzea eta politika inklusiboak sustatzea eskatzen dute, trantsizio bidezkoa eta ekitatiboa bermatzeko.
Etxebizitza eskubidea bermatu eta etxebizitza politika eraginkor bat gauzatu ahal izateko gakoak zeintzuk dira zure ustez? Zentzu horretan, alokairuen prezioari muga jartzea eraginkorra al da? Etxebizitza turistikoei ere muga ezarri behar zaiela uste duzu?
Etxebizitza eskubide gisa ulertzen dugu, eta ez merkatuko ondasun gisa. Etxebizitza-politika publiko bat behar dugu, eraikin guztiak alokairuko etxebizitzetara bideratuko dituena, eta horietako asko alokairu sozialekoak izatea. Prezioa mugatzea neurri eraginkorra izan daiteke espekulazioa saihesteko eta irisgarritasuna bermatzeko, baina beste gai batzuk ere jorratu behar dira, hala nola eskaintza eta eskaria.
Etxebizitza turistikoak arautzea beharrezkoa da gentrifikazioa saihesteko eta tokiko egoiliarrentzat etxebizitza nahikoak daudela ziurtatzeko.
Nekazarien aferaren inguruan, zer egin dezake Jaurlaritzak nekazariei soluzioak emateko, konpetentzia gehienak EBk dituela jakinda?
Gobernuak egin lezakeen onena litzateke Euskadiko elikadura-subiranotasunera ahalik eta gehien hurbiltzeko apustua egitea. Eusko Jaurlaritzak tokiko nekazarientzako laguntza eta sustapen-politikak ezar ditzake, nekazaritza-ekoizpen jasangarri eta organikorako, nekazaritza-azpiegituretan eta ikerketan inbertitu dezake, produktuen produktibitatea eta kalitatea hobetzeko.
Gainera, lankidetza estua izan dezake Europar Batasunarekin (EB) eta euskal nekazariei mesede egingo dieten nekazaritza-politikak negoziatzen.
"Etxebizitza-politika publiko bat behar dugu, eraikin guztiak alokairuko etxebizitzetara bideratuko dituena, eta horietako asko alokairu sozialekoak izatea"
Trantsizio energetikorako legea oraintsu onartu da Eusko Legebiltzarrean, EAJren, PSE-EEren eta EH Bilduren aldeko botoekin. Hidrokarburoek gure ekonomian duten pisua kontuan hartuz, izan al daiteke trantsizio hau mehatxu bat? Herri-politken helburuetako bat da trantsizioa egin bitarteko bermeak eskaintzea. Nola eta noraino bermatu daiteke diru-sarrerei eustea?
Aukera bat izan behar du. Benetako mehatxua erregai fosilekiko mendekotasuna da. Gobernuaren eta gizarte-eragileen arteko lankidetza funtsezkoa da bidezko trantsizioa bermatzeko.
Trantsizioan diru-sarrerei eutsiko zaiela bermatzeko, funtsezkoa da langile eta enpresentzako laguntza eta birorientazio-neurriak ezartzea, baita sektore eta enplegu berriak bultzatuko dituzten garapen ekonomikoko politikak ezartzea ere.
Pobrezia datuak argitaratu ditu orain gutxi INEk. Pobrezia arriskuan bizi dira EAEko biztanleen %10 baino gehiago. Nola bermatu daiteke unibertsaltasuna eta zaurgarritasun-egoera latzenekiko lehentasuna? Berme-sistema indartu behar dugu?
Beharrezkoa da gizarte-bermeen sistema publikoa indartzea, baita laneratzeko eta oinarrizko zerbitzuetara (etxebizitza, energia, osasuna eta hezkuntza) sarbide unibertsala izateko neurriak ezartzea ere.
Behar-beharrezkoa da berme-sistema indartzea, hala nola, 18 urtetik aurrera, hilean 700 eta 1.400 euro bitarteko errenta bermatua hedatzea.
Egungo ekonomiaren kezka handienetako bat enpresen errotzea da. Hemengo enpresa askok atzerrira alde egin dute azken urteetan eta atzerriko enpresak hona etorri dira. Nola eman diezaiokegu buelta joera honi? Eta zer da zure ustez ekonomikoki hemen errotzea?
Ondasun estrategikoen ekoizpena birkokatzea sustatuko dugu, krisi-garaietan gure autonomia eta segurtasuna indartzeko. Ekoizpena edo egoitza fiskala Euskaditik kanpo lekualdatzen duten enpresek, jaso ahal izan dituzten laguntza eta dirulaguntza publikoak itzuli beharko dituzte.
Errotze ekonomikoak esan nahi du enpresek zergak ordaintzen dituztela Euskadin eta erabakiguneak hemen dituztela, eta, horrez gain, eskualdearen garapen ekonomiko eta soziala bultzatzen dutela, kalitatezko enplegua sortuz, tokiko azpiegitura eta zerbitzuetan inbertituz eta enpresa eta gizarte-komunitatean aktiboki parte hartuz.
"Ondasun estrategikoen ekoizpena birkokatzea sustatuko dugu, krisi-garaietan gure autonomia eta segurtasuna indartzeko"
Erronka demografikoa ere mahai gainean dugu eta horrekin lotuta pentsioen afera. EAEk muskulu nahikorik al du pentsio sistema propioa izateko? Eta zelan orekatu beharko litzateke pentsio sistema hori?
Euskadik nolabaiteko autonomia du zergen eta gizarte-segurantzaren arloan, baina pentsio-sistema propioa ezartzea bideragarria izan liteke. Dena den, haren finantza eta logistika-bideragarritasunari buruzko azterketa zehatza egin beharko litzateke.
Pentsio-sistema orekatzeko, funtsezkoa da epe luzerako iraunkortasuna, enpleguaren sustapena, lanaldiaren murrizketa, produktibitatearen igoera eta dibertsifikazioa sustatzen dituzten neurriak ezartzea.
40 urte bete dira Euskal lan esparru propioaren aldeko aldarria egin zutela sindikatu abertzaleek eta orain Euskal lan esparru propioaren eskaera hedatzeko garai politiko aproposa dela aldarrikatzen ari dira. Zer falta da esparru propio hori izateko?
Orain Espainiako Gobernuari esleitutako oinarrizko eskumenak eskuordetu beharko lirateke. Elkarrekin Podemosen, beti egon gara prest autogobernu-maila zabaltzeko herri-adostasunak lortzen diren tokian. Horretarako, uste dugu lehenik eta behin autogobernuari buruzko ponentzia ireki behar dela eta, esparru horretan, eskumenen hedapenari edo zabaltzeari buruz eztabaidatu behar dugula eta adostasun zabaletara iritsi. Gai honetan, lan-esparruari buruzkoan, adostasun zabala eta anitza beharko litzateke, hemen, Euskadin; edo ezinezkoa izango da lortzea.
Erreforma fiskala dator laster. Zer osagai izan beharko luke zerga erreformak EAE enpresentzako lurralde lehiakorra izateko eta justizia soziala bermatzeko?
EAEko erreforma fiskalak progresibotasuna, aberastasunaren birbanaketa eta zerbitzu publikoetan inbertitzea sustatzen duten osagaiak izan beharko lituzke. Defizitari dagokionez, garrantzitsua da kontrolpean mantentzea, baina garrantzitsuagoa da politika publikoetan inbertitzeari lehentasuna ematea, hala nola hezkuntzan, osasunean, gizarte-ongizatean eta garapen jasangarrian.
Emakumeen presentzia enpresa munduan areagotu bada ere, ardura postuetan oraindik gutxiengo nabarmena direla diote datu guztiek. Soldata-arrakala, zaintza sistema eraginkorrik eza eta abar aipatzen dira sarritan, eskubide kontua izanda ere, ekonomian oztopoa baita. Nola bizkortu dezakegu genero berdintasunaren prozesua ekonomia munduan?
Emakumeek nabarmen egin dute aurrera lan-eremuan, baina gizarte-eredu matxistek eraikitako kristalezko sabaiak oztopatu egiten ditu emakumeen aukerak gizarteko eremu guztietan, eta, bereziki, enpresa handietako zuzendaritza-karguetan. IBEX 35eko enpresetako administrazio-kontseiluetako emakumeen presentzia %32,7koa da (390 emakumezko kontseilari, eta 815 gizonezko). Mundu ekonomikoan genero-berdintasuna bizkortzeko, nahitaezko kuotak ezarri behar dira, soldata-berdintasuna bermatzeko, erantzukizuneko lanpostuetarako sarbide zuzena bultzatzeko eta lantokian genero-diskriminazioari aurre egiteko. Gainera, funtsezkoa da emakumeak ahaldunduko dituzten eta tradizioz gizonak nagusi diren sektoreetan parte hartzea sustatuko duten hezkuntza- eta trebakuntza-programetan inbertitzea.
"Funtsezkoa da emakumeak ahaldunduko dituzten eta tradizioz gizonak nagusi diren sektoreetan parte hartzea sustatuko duten hezkuntza- eta trebakuntza-programetan inbertitzea"
Euskararen presentziari dagokionez, nola ikusten duzu gure enpresa ehuna eta zer politika behar ditugu gure hizkuntzaren erabilera indartzeko? Garrantzia ematen al diete euskal enpresek gure hizkuntzaren kudeaketa on bat? Era berean, enpresen errotzean laguntzeko tresna izan behar al du euskarak?
Gure enpresa-ehunean euskararen erabilera indartzeko, funtsezkoa da euskararen erabilera lan-eremuan sustatuko duten politikak egitea eta enpresei laguntza ematea, beren praktiketan eta barneko eta kanpoko komunikazioetan integratzeko. Euskara tresna garrantzitsua da enpresak eta euskal nortasuna errotzeko, baita gizarte eta kultura-kohesiorako ere.
Bankuen gaineko zerga %50era igotzeko eskaera egin duzue. Zer onura ekarriko lituzke zergaren igoerak?
Bankuen gaineko zerga % 50era igotzeak onura esanguratsuak sor ditzake, hala nola, politika publikoak eta zerbitzu publikoak finantzatzeko diru-sarrera fiskalak handitzea, finantza-espekulazioa murriztea eta finantza-erakundeen erantzukizun sozial handiagoa sustatzea.
Trantsizio energetikoaren legearen aurka bozkatu zenuten. Zer falta zaio legeari eta zerren alde egingo luke Podemosek erakundeetatik?
EAJ, PSE eta EH Bilduren botoekin onartutakoa, lege ona da energia korporazioentzat. Penagarria da herritarren ongizatea eta ingurumena eta energiaren demokratizazioa lehenetsiko dituen lege aurrerakoi eta eraldatzaileago baten alde egin ez izana.
Aurre egin behar diogun gizarte eta ingurumen-krisi globalaren aurrean, bizirauteko tresna nagusia tokiko erresilientzia eraikitzea izango da. Komunitate feminista indartsu eta kohesionatuak, beren energia sortzeko eta urez eta elikagaiez hornitzeko gai direnak. Komunitate ez isolatuak, baizik eta elkarri lotuak, tokiko autohornikuntzako osagai sendoarekin.