Kargua hartu zuenetik bi hilabete eskas baino ez dira pasa eta egunerokotasunaren parte bilakatu zaizkigu Trumpen neurriak. Hilabete bakar batean 72 dekretu onartu ditu presidente berriak, Bidenen bikoitza eta Obamak halako bost. Jarduera bizi horren atzean Stephen K. Bannon aholkulari ultraeskuindarraren eskua ikusi dute hainbatek, aurkariak ahuldu eta oposizioa indargabetzeko.
Hartutako neurri gehienetan Bannonekin loturak dituen Heritage fundazio ultrakontserbadoreak gidatutako Project 2025 taldearen zehar lerroak erraz identifikatu daitezke. Abortua, aniztasuna, LGTBI kolektiboaren eskubideak, immigrazioa... bezalako aferetan hartutako neurriek gobernu berriaren estrategia agerian utzi dute gizarte gaietan. Ekonomiaren alorrean ere erraz igarri daitezke ildo nagusiak: MAGAnomics bezala ezagutzen direnak. Make America Great Again eta America First leloak uztartzen ditu Project 2025en proposamenek. Hala, Osasunaren Munduko Erakundean eta Nazioarteko Zigor Auzitegiarekin bezala, nazioarteko erakundeetatik ere alde egitea proposatzen dute, Nazioarteko Diru Funtsa edo Munduko Bankutik, besteak beste.
Ez dago argi Trump horren urrun helduko den, baina lehen bi hilabete hauetako neurri ekonomikoek hankaz gora jarri dute nazioarteko merkataritza jokalekua. Etxe barruan Elon Muskek administrazio publikoan abiatu dituen kaleratze masiboen albo kalte ekonomikoek (langabezia areagotuz eta erosahalmena murriztuz) ere kezka zabaldu dute. Trump (eta Musk) enpresa gizonak izanda, zerga murrizketak, merkatuen araudia lausotzeko politikak espero zituzten merkatuek, ekonomia hazkundea hauspotzeko, eta horrek burtsak bizkortu zituen hauteskundeen ostean. Bere agintaldia hasi eta gero, baina, gogor egin dute behera merkatuek. Burtsen bilakaera negatiboa are nabariagoa da Europako burtsen hazkundearekin alderatuta. S&P, Nasdaq bezala, azken sei hilabeteetako minimoetan dagoen bitartean, Euro Stoxx, Dax eta Ibex35 maximoetan daude.
Etxe barruan Elon Muskek administrazio publikoan abiatu dituen kaleratze masiboen albo kalte ekonomikoek (langabezia areagotuz eta erosahalmena murriztuz) kezka zabaldu dute
Beldurra eta ezkortasuna izan da nagusi aste honetan merkatuetan, eta Trumpen adierazpenek egoera okertu dute. Igandean Fox News katean egindako elkarrizketa batean ekonomia “trantsizio fasean” dagoela esan zuen presidenteak eta atzeraldiaren mamua astindu zuen. Bere hitzek oihartzun zuzena izan zuten eta hurrengo egunean indize nagusiak gorriz tindatu ziren, merkatuetan izua zabalduz. Errenta aldakorraz gain zor publikoa ere zipriztindu du egoerak eta bonuen kotizazioetan ere igarri da.
Tesla, maldan behera
Azken urteotako burtsen igoera batez ere zazpi erraldoi teknologikoetan (Nvidia, Apple, Alphabet, Amazon, Tesla, Meta eta Microsoft ) oinarritu bada ere, orain hondamendiaren ikur bilakatu dira. Hala, Trumpen garaipenaren ondoren, zazpi balore horien alde egin zutenek bere inbertsioaren %23 galdu dute dagoeneko. Baina hondamendiaren maila gorena lortu duen erraldoirik badago, hori Tesla izan da. Europako bezeroek gogor zigortu dute Musken mezu ultraeskuindarra. Alemaniakoa adibiderik argiena bada ere, ADF alderdi ultraeskuindarra babestu zuen Muskek hauteskundeetan, eta otsailean salmentek %76,3 egin dute behera. Beste estatu batzuetan ere gogor hondoratu da fakturazioa.
Europatik kanpo ere, batez ere Txinan, urte hasiera txarra izan du Teslak. Mugikortasun elektrikoan aitzindaria izan den enpresaren akzioek bere balioaren %34,6 galdu dute 2025ean zehar. Ikusteko dago Teslak hartutako jipoiak goia jo duen edo are handiagoa izango den. Izan ere, Musken kontrako mugimendu andana sortu dira. “Tesla take down” kanpaina Europan hasi bazen ere, AEBtan errotu da azken asteotan, DOGE departamentuak abian jarritako kaleratze masiboen eraginez.
Alemanian Teslaren salmentek %76,3 egin dute behera otsailean
Ziurgabetasuna ekiditea eta zuhurtziaz jokatzea lehenesten duen enpresa eta finantza alorrak ez du begi onez ikusi Trumpek abiatutako merkataritza gerraren jokaleku berria. Finantza etxe nagusiek Europako baloreak begiz jo dituzte, eta AEBko ekonomiaren bilakaeraz mesfidati dira. Etxe Zuriarekiko pazientzia galdu dute eta hainbat neurritan atzera egiteko eskatzen hasiak dira. Ikusteko dago Trumpen gobernuak aintzat hartuko dituen euren eskariak. Presidenteak egin duen keinu bakarra Tesla ibilgailu bat erostea izan da, aste honetan bertan.
Txina, etekinen bila
Administrazioan kaleratze masiboak egiteaz gain, Trumpek garapenerako USAID funtsak ere eten ditu, “America First” doktrinaren ildoa jarraituz. Garapenerako laguntza programa indartsuak burutu izan ditu AEBk orain arte, modu horretan hainbat herrialdetan eragin garrantzitsua lortuz. Laguntza bide horiek moztuta aukera paregabea utzi dio Txinari geopolitikaren alorrean eragin handiagoa lortzeko. Azken hamarkadetan Asiako erraldoiak gora egin du nazioarteko merkataritzan, eta egun lehen bazkide komertziala da Afrikako hainbat estatutan. Hego Amerikan ere bere bidea egin du, eta hainbat azpiegitura nagusi finantzatu ditu, hala nola Peruko Chancayko portua eta Mexiko DFko hainbat metro lerro, besteak beste. Panamarekin ere hartu eman estuak ditu Txinak, eta bertako kanalaren erabiltzaile nagusietakoa izan da, Trumpen gobernuak Panamari Pekinekin duen harremana eteteko eskatu arte.
USAIDek utzitako hutsunea erraz beteko du Txinak, garapenerako laguntzaren bidez geopolitikoki are gehiago eragiteko. Munduko Osasunaren Erakundean egin bezala nazioarteko bestelako erakunde batzuk uzten baditu Trumpek, Txinak azkar aprobetxatuko du bere eragina sendotzeko. Munduko Merkataritzaren Erakundea (MME) izan daiteke hurrengo helburua. Trumpen gobernua eraman du Txinak MMEra muga zergen azken oldeagatik. Ikusteko dago nola hartuko lukeen Trumpek MMEren zigorren bat jasotzea.
Munduko Osasunaren Erakundean egin bezala nazioarteko bestelako erakunde batzuk uzten baditu Trumpek, Txinak azkar aprobetxatuko du bere eragina sendotzeko
Arerio nagusitzat du Txina presidente estatubatuarrak. AEBren lidergo ekonomikorako mehatxu erreala da, adimen artifizialaren alorrean erakutsi duen moduan. Trumpek Errusiarekiko hasitako hurbilketa Txina ahultzeko estrategia ikusi dute askok. Ez dirudi hori hain erraz lortuko duenik Trumpek, baina Txina ere geopolitikoki mugitzen hasia da. Horren adibide duela hilabete Munichen (Alemania) burutu zen segurtasunari buruzko konferentzia izan zen. Gai nagusia Ukrainaren egoera bazen ere, titular nagusiak JD Vance AEBko presidente ordeak eskuratu zituen, Europako demokraziak gogor kritikatuz.
Txinak ere parte hartu zuen eta bestelako hizkera erabili zuen. Ukrainari buruzko negoziazioetan Europak parte hartzea babestu zuen Wang Yi Txinako kantzilerrak. Ez zen hori izan Txinako ordezkariaren keinu bakarra, Europa “bazkide gisa aurkeztuz, eta ez arerio gisa”. Municheko hitzordua Europako hainbat herrialdetako ordezkariekin biltzeko aprobetxatu zuen Wang Yik, harremanak sendotze aldera. Argi dago AEBk nahita utzitako hutsunea betetzeko prest dagoela Txina.
Make Europe Great Again
Astea bereziki mugitua izan da merkataritzarekin lotutako albisteekin. Egun berean Trumpek Kanadari %50eko muga zergak agindu eta bertan behera utzi zituen. Hurrengo egunean Europaren txanda heldu zen. Bruselak ezagutzera eman ditu aste honetan AEBko merkataritza gerrari erantzuteko neurriak. AEBko inportazioei 26.000 milioi euroko kontra neurriak ezarriz. Europako iragarkiari segituan erantzun dio Trumpek, neurri gehiago aztertuko dituela iragarriz. Neurriak neurri eta kontraerasoak kontraeraso, kritika ugari jaso dituzte Trumpen politikek. Aste honetan bertan Gideon Rachman ekonomialariak Financial Times egunkarian Trump is making Europe great again izeneko zutabea idatzi du. Bere ustez, Trumpek jaso beharko luke Karlomagno saria, Europako Batasunerako ekarpen handiena saritzen duena.
Ironiaz gain, arrazoirik ez zaio falta Rachmani. Alde batetik, Trumpen Ukrainari buruzko erabakiek agerian utzi dute kontinente zaharrak defentsaren alorrean dituen gabeziak eta inbertsio berriak burutzera behartu du. Rearm Europe ekimena aurrera eraman nahi du Bruselak, 800.000 milioi euroko inbertsioak sustatuz, bertako enpresen bidez. Hazteko arazo larriak dituen Europakoa bezalako ekonomiarentzat hauspo garrantzitsua ekarriko dio ekimen berriak.
Inbertsioa burutzeko, gainera, Europako iparralde eta erdialdeko estatuek batere gustuko ez duten zor mutualizatua erabiliko dute, pandemiaren garaian egin bezala. Gastu araua lasaitzeko aukera ere mahai gainean jarri du Bruselak, defentsarako gastua zorpetzearen kalkulutik aterata. Litekeena da Trumpek hasitako iraultza geopolitiko hau barik horrelako neurririk ez hartzea.
Gastu araua lasaitzeko aukera mahai gainean jarri du Bruselak, defentsarako gastua zorpetzearen kalkulutik aterata
Bestalde, Rachmanen ustez, nabarmentzekoa da oso Trumpek Erresuma Batua eta Europako Batasunaren arteko hurbilketa ekarri duela. Brexitak zauri larriak utzi bazituen ere, Ukrainaren aferak sendatzen lagundu du, etorkizunerako elkar ulertzerako bidea erraztuz.
Erresuma Batukoaz gain, Europa jorratzen hasi den beste harreman estrategiko batzuk ere badira. Kanadarena izan daiteke horietako bat, Trumpen merkataritza gudak gogor kolpatutako beste ekonomia bat. Defentsa alorrean hurbilketa nabaria ikusi dugu, eta baliteke bestelako ondorioak ere izatea. Duela hilabete bildu ziren Justin Trudeaurekin Ursula von der Leyen eta Antonio Costa, eta harreman komertzialen garrantzia goraipatu zuten. Europak eta Kanadak CETA 2016an merkataritza akordioa sinatu bazuten ere, oraindik Frantziak ez du dokumentua berretsi. Duela urtebete Frantziako Senatuak berrestearen kontra bozkatu zuen, nekazarien protestek baldintzatuta.
Helduleku geopolitiko berriak malgutu dezake Frantziaren erantzuna. Trumpen muga zergen aurrean esportaziotarako jomuga berriak behar ditu Europak eta Kanada bazkide gisa mantentzea funtsezkoa bilaka daiteke. Antzekoa gertatzen da Mercosurrekin. Urte luzetako negoziazioen ostean sinatu zuen Bruselak aurreakordioa Argentina, Brasil, Venezuela, Paraguay, Uruguay eta Bolivia osatzen duten merkatu bateratuarekin. Akordioak 400 milioi biztanleko merkataritza gunea sortuko luke, Europari esportazio jomuga berriak irekiz. Europako estatuek berretsi behar dute akordioa, eta Frantzia zein Italia izan dira oztopo gehien jarri dutenak. Gerra komertzial berriak erraztuko al du hitzarmena sinatzea? Behin eta berriz kritikatu duen Europako Batasuna indartzen lagunduko al du Trumpek?