Donald Trumpen sigi-sagak arbitrarioak dira ala plan bati erantzuten diote? Has gaitezen onartzen Estatu Batuek benetako arazo bat dutela. Nazioarteko Inbertitzaileen Posizio Garbien (NIIP) adierazlea aztertzen badugu, hau da, herrialde bateko nazioarteko aktiboen (herrialdeko inbertsioak atzerrian) eta nazioarteko pasiboen (atzerriko inbertsioak herrialdean) arteko aldea aztertzen badugu, desoreka handia dagoela konturatuko gara. Herrialde hartzekodun nagusiak (saldo positiboarekin) hauek dira: Alemania, +3.708 milioi dolar (bere BPGaren %72); Japonia, 3.587 mila milioi dolar (BPGaren %79); eta Txina, 3.192 mila milioi dolar (BPGaren %15). Herrialde zordun nagusiak (saldo negatiboarekin) hauek dira: Brasil, -981.000 milioi dolar (BPGaren %40); Erresuma Batua, -1.122 mila milioi dolar (BPGaren %26); eta Estatu Batuak, -23.603 mila milioi dolar (BPGaren %80).
Munduko lidergoa lortzeko borrokan murgilduta daude horiek denak. Txina, munduko bigarren potentzia, lehena izan nahi duena, munduko hartzekodun handienetako bat da, aitzitik, munduko lehen potentzia, Estatu Batuak, munduko zordun nagusia da. Ez da bere postua defendatzeko egoerarik onena. Egoera hau iraunkorra da denboran, betiere Estatu Batuek beren izen onari eusten badiote. Horrek esan nahi du, adibidez, ekonomia indartsua izateaz gain, moneta sendoa edo erakunde irmoak izatea, besteak beste.
Trumpek egoera aldatu nahi du. Zer esanik ez. Kontua da nola egingo duen. Oraingoz, muga-zergak ezarriko dituela iragarri du, bere balantza komertziala hobetzeko helburuarekin. Iragarpen honen aurrean bi jarrera baino ez daude: interpretatu edo sinetsi.
Interpreta dezagun
Lehen aukera horren arabera, muga-zergen negoziazioak hasi baino ez dira egin. Gutxik pentsatuko dute Trumpek iragarritako muga-zergak behin betikoak direnik. Oso ezaguna da bere muturreko negoziazio obsesioa. Gauza bat da eskatzen duena eta beste bat nahi duena. Sintomatikoak dira – eta ez harrigarriak, bestalde – tasak iragarri eta hurrengo egunean egin zituen iruzkinak: "Muga-zergek negoziazio-botere handia ematen digute", edo murriztera irekita zegoela, beste nazioek zerbait "apartekoa" (phenomenal) eskaintzen bazioten.
Trumpen benetako helburuak ulertu behar dira. Txina geldiarazi nahi du, Europak defentsa bere gain hartu eta Estatu Batuei gasa erostea, Vietnam gehiago ez erabiltzea Txinako ondasunen ezkutuko irteera-ate gisa, Mexikok bere mugak kontrolatzea, etab. Hain da gertagaitza iragarritako muga-zergek denboran irautea, ezen litekeena baita benetako helburuak lortzea.
Ikuspegi horren arabera, burtsa-merkatuen jaitsierak aldi baterakoak dira, eta jaitsierak erosteko aprobetxatu behar dira, ziur asko azkar itzuliko baitira beren onera.
Kosta egiten badu ere, sinisten dugu. Zergatik kostatzen zaigu?
Lehenik eta behin, kostatzen zaigu Trumpen jokabidea Estatu Batuak ardazten duten zutabeen aurka egiten ari dela dirudielako. Hasierako erabakiak kaltegarriak dira AEBeko ekonomiarentzat, dolarra ahuldu nahi dute, eta etengabeko erronka dira erakundeentzat.
Bigarrenik, badirudi Trumpek ez dituela ezagutzen lege ekonomiko oinarrizkoenak. Trumpek ez al daki muga-zergak ezartzeak prezioak igoarazten dituela, hazkundea txikitzen duela eta produktibitatea murrizten duela? Trumpek ez al daki muga-zergak txarrak direla Estatu Batuentzat? Beste herrialdeek kontraerasoa egingo dutela? Inork uste al du Trump bere oinean tiro egingo lukeen horietakoa dela? Herrialde bakoitzari eman dizkion muga-zergen zifra berak oso modu barregarrian, sinplistan eta batere landu gabe daude kalkulatuta. Ez du ahalegin handirik egin. Bekadun batek kalkulatutako mehatxua?
Zein enpresak egingo du epe luzerako plangintza bat Trumpek berak bat-bateko iritzi aldaketak egiten dituenean, eta gainera bere azken agintaldian dagoenean?
Hirugarrenik, suposatu beharko litzateke Trumpek ez dakiela, halaber, Estatu Batuetan oraindik ekoizpen ahalmenik ez duten atzerriko enpresak bertan kokatu ahal izateko, muga-zerga horiek denboran iraun dezaketela sinistu beharko luketela. Ekoizpen ekosistemak dauden lekuan egoteaz gain, zein enpresak egingo du epe luzerako plangintza, Trumpek berak bat-bateko iritzi aldaketak dituenean eta, gainera, bere azken agintaldian dagoenean? Nekez iragarri ahal izango die Trumpek enpresa proiektu handiak bere hautesleei.
Eta, hala eta guztiz ere, sinesten badugu, zer gertatzen da?
Zerbitzuak Estatu Batuetako BPGren %75 dira gutxi gorabehera, eta ez dago inolako muga-zergarik horien gainean. Duela ehun urte, %25 inguru baino ez ziren. Bestela esanda, ondasunen garrantzia oso erlatiboa da gaur egun. Izan ere, munduko ekonomiak hazkunde oso ona izaten ari da azken urteetan, batez besteko historikoaren gainetik, ondasunen kontsumoa toki guztietan ahula izan den arren. Zerbitzuen eskariaren sendotasunak eusten dio ekonomiari.
Zer espero genezake Trumpen muga-zergak iragarri bezala geratuko balira? Bada, kontuan hartzen badugu tasen batez besteko igoera %22koa dela, esan dezakegu herrialde guztiek kontraerasoa egingo dutela antzeko muga-zergekin, Estatu Batuetara irteten edo sartzen den munduko merkataritzaren ehunekoa munduko merkataritzaren %12 eta %15 artekoa dela, eta muga-zergen igoeraren %1 munduko BPGaren %0,1 eta %0,2 arteko uzkurtzea izan daitekeela. Hortaz, honako kalkulu hauek egin ditzakegu. Kasurik onenean: %22* 0,12* 0,1 = %0,264, hazkunde gutxiago. Kasurik txarrenean: % 22* 0,15* 0,2 = %0,66 hazkunde txikiagoa. Bestela esanda, munduko BPGaren hazkundea, gaur egun %3,3an aurreikusita dagoena, %2,64 eta %3,04 arteko tartera arte murriztu liteke.
Zein da munduko BPGk izan behar duen gutxieneko hazkundea enpresen mozkinak handitzen jarraitu dezaten? %2,6, ebidentzia historikoak adierazten digunaren arabera.
Beraz, Trumpen muga-zergak sinesten baditugu ere, enpresen irabaziek ondo egiten jarraituko lukete. Egia da, hala ere, segurtasun-tartea txikiagoa izango litzatekeela.
Merkatuak sinesten edo interpretatu egiten du?
Egia da merkatuak behera egin duela, baina merkatuetan beherakada nabarmenak etengabe daude. Zerra-hortz ezagunak dira. Lehenik eta behin, hegazkortasuna normalizatu baino ez da egin: baxutik (%12tik %15era) normalera (% 20tik %25era) igaro da. Hegazkortasun-mailetatik oso urrun daude, eta arazo larriak daudela adierazten dute (% 30etik %70era bitartekoak izan daitezke). Badirudi, beraz, merkatuak, asko jota, hori erdiesten duela.
Nola erreakzionatu, orduan, Trumpen aurrean? Bada, erosteko aukera aprobetxatuz. Posible bada, zerbitzu enpresak, muga-zergen inolako eragin zuzenik gabekoak
Burtsa erortzeaz gain, aldi berean errotazio-mugimendu bat gertatu da. Ipar Amerikako burtsetan gertatu dira eroriko handiak. Historikoki, Europako burtsak amerikarrak baino gehiago erortzen ziren beti, une zuzentzaileetan. Oraingoan ez da horrela. Europako burtsak, aste hauetako jaitsierak gorabehera, oraindik lau egongo lirateke urtearen hasierarekin alderatuta. Beraz, inbertitzaile batzuk burtsa garestiak saltzen ari dira (Estatu Batuak) merkeak erosteko (Europa, Hong Kong, etab.). Fluxu inbertitzaileen mugimendu oso arrazionala da, eta, gainera, Estatu Batuetako erakundeetan gertatzen hasi zen. Estatu Batuetara joan ziren fluxu-oldea dela eta (batez ere, zuzenean edo zeharka, zazpi bikainak erostera), mugimendu hau ia ez da hasiberria, eta ibilbide luzea geratzen zaio.
Nola erreakzionatu, orduan, Trumpen aurrean? Bada, erosteko aukera aprobetxatuz. Batez ere, zerbitzu-enpresak, muga-zergen eragin zuzenik gabekoak, eta burtsak oraindik oso merke dituzten geografiak (Europa, Japonia, gorabidean daudenak...).
Trumpen pertsonaia hain da eztabaidagarria, ezen zenbaitek Mount Rushmore-n bere aurpegia zizelkatu nahi duteneam, beste zenbaitek Estatu Batuen gainbeheraren hasierako irudi bizia ikusten baitute. Denborak esango du.
Artikulu hau VIA Empresa hedabiderako idatzi da, eta bertatik itzuli eta egokitu da.