Kutxabankera aldaketak datoz. Aurki CEO eta presidente berria sartuko dira, eta dagoeneko trantsizio horretarako prestatzen hasi da Enpresetarako bankaren zuzendaritza, barne lanketa eginez. Bertako buru da Ibon Imatz, eta entitatearen egoitza nagusian jaso du EnpresaBIDEA. Enpresen egungo osasuna, berankortasuna eta gordailuak errotzea eta erronkak izan dira elkarrizketaren hizpide.
Kutxabankeko enpresen sareko arduraduna izateak ematen dizun ikuspegian oinarrituta, zein da euskal enpresen osasuna une honetan?
Azpimarratuko nuke zein malgutasun irabazi duten hainbat krisialdiri aurre egiteko. COVID-19aren pandemia ez genuen espero, gerra ere ez, ezta Suezeko kanalean gertatutakoa ere. Plan estrategikoek, bi-hiru urtera, beharrezkoak izaten jarraitzen dute, baina erabakiak hartzeko malgutasuna izan da aldatu behar izan dute gauzarik garrantzitsuena.
Nola aldatu da Euskal Herriko enpresen ekosistema azken urteotan?
Nik uste dut barne prozesuak askoz azkarragoak bihurtu direla. Adibidez, koronabirusa pasa zenetik, digitalizazioa modu sakonagoan sartu da enpresen sustraietan. Eta kanporantz begira indartu da saltzeko eta ekartzeko gaitasuna, azken horretan kasu, lehengaiak kanpotik ekarri behar badira. Eta digitalizazioa eta trantsizio energetikoaz gain, uste dut enpresetan oso indartsu sartu dela ardura soziala, alegia, bai langilean, bai gizartean enpresa moduan duzun eragina.
Herrialde industriala gara, baina zerbitzuen alorrak pisua irabazi du. Enpresen beharrak aldatu dira?
Alde industriala Euskal Herrian Espainian baino altuagoa da eta Europan talde garrantzitsuan gabiltza. Hori nabarmendu behar da, kalitatezko enpleguak erakartzen baititu Euskal Herrira, eta beti azpimarratu eta defendatu behar da. Baina ezin da ukatu zerbitzuen alorra nola ematen ari diren buelta, batez ere pandemia ostean, eta pisua irabaziko duela. Adibide bezala, hotelak, jatetxeak.. nola dabiltzan ikustea besterik ez dago. Eta bai Cebekeko, bai Adegiko eta bai Seako bileretan aipatu zen bezala, erronka demografikoa izugarria da. Nik uste ez dugula jende nahikorik izango lanpostu horiek mantentzeko.
Zein tresna ditugu egun talentuaren erronkari aurre egiteko?
Goraipatu behar da unibertsitate eta Lanbide Heziketa mundua; prestakuntza, nire ustetan, oinarrizkoa da horri aurre egiteko. Zortea dugu gure inguruan unibertsitate oso onak ditugulako, ezagutza aldetik maila handikoak, eta sentsibilitate gero eta handiagoa dutenak enpresen beharrizanetatik hurbil egoteko. Hori sustatzen ari da, praktiken eta abarren bitartez.
Horrez gain, Euskal Herrian bizi kalitatea dugu, inguruarekiko maitasuna, eta hori erabili dezakegu. Beste lurralde batzuetan soldata altuagoak edo hiri handiagoak izan ditzakezu. Baina bertako jendeak asko estimatzen ditu familia, lagunak, ingurua, bizi-kalitatea eta bizitzeko modua. Gure aldeko puntua da. Noski, soldatek justuak izan behar dute.
Hala ere, ez naiz dena hemen mantentzearen aldeko. Kanpora joatea karrera egitera, ikustea zer dagoen, eta handik ikasten dena portzentaje handi baten itzultzeak nire iritziz indar gehiago emango lioke Euskal Herriko talentuari. Beraz, gakoa da talentua sortu eta mantentzea, eta kanpora doana erakartzea.
Pandemiak enpresen jardueran izugarri eragin zuen, eta hainbatek Jaurlaritzak eta ICOk bermatutako finantzaketak eskatu behar izan zituzten. Hiru urte pasa dira maileguak eskatu zirenetik. Berankortasun arazorik izan al da?
Aipatzekoa da zein garrantzitsua izan ziren hartutako neurriak, eta zein desberdin pasatzen ari garen krisialdi hau 2009koarekin alderatuta. Sektore publikoa, Elkargi, ICO iturriak, oso garrantzitsuak izan dira denbora guztian, finantzazioa ez baita eten. Hori esanda, berankortasunari eta maileguak itzultzeari dagokionez, taldetxo bat egongo da zorpetze altu-altuak dutenak eta oraindik fakturazioa errekuperatu ez dutenak. Baina guk Kutxabanken bi urte daramatzagu jaisten. Baliteke gure arrisku kalitatea hobea izatea merkatuarena baino, edo agian ez ginela hain aktiboak izan maileguak ematerakoan. Aitzitik, Elkargin parte hartzen handia izan genuen, eta ICO maileguak ere eman genituen. Eta hori momentuz kontrolatuta dago.
"Agian orain dauden moduan, % 4-5en artean, kostua altu samarra da, baina inflazioa kontrolpean dagoenean, % 3tik %4ra bitarte horretakoa izan beharko litzateke kostu normala enpresek finantzazioa lortzeko"
Interes tasen igoera nabari batetik gatoz. Horrek gastuak berriro estutu ditu. Zer suposatu die horrek enpresei?
Enpresek landu behar duten beste gai bat da. Finantzazioa eskatzera zoazenean, tasen igoerak argi eta garbi kaltetu egiten du. Baina jakin behar dugu, era berean, ez zela naturala interes negatiboak izatea. Ez zen arrunta dirua uzteagatik ordaintzea. Agian orain dauden moduan, % 4-5en artean, kostua altu samarra da, baina inflazioa kontrolpean dagoenean, % 3tik %4ra bitarte horretakoa izan beharko litzateke kostu normala enpresek finantzazioa lortzeko.
Zer gertatzen zaigu guri? Kostuak gorantza doazela ikusita, proiektu berrietan oso ondo neurtzen ari dira kostu finantzarioak. Finantzazioa eskatzerakoan, beraz, kontrolatu egiten da, eta egunerokotasunean ere, altxortegi kudeaketan oso fin ibiltzen dira. Halakoetan, ahal baduzu zure ordainketa zure bezero-hornitzaileekin beste modu batera kudeatzen saiatuko zara, entitateei dirua eskatu gabe.
Beraz, lasai egoteko moduko egoera da?
Cebekek emandako azken emaitzetan jasotzen zuen enpresarien kezka nagusiak zirela errentagarritasuna, pertsonak eta talentua lortzeko zailtasuna, eta kostuak, bai lehengaienak, bai laboralak. Finantzazioa jada ez dago hain goian. Izan ere, nik uste dut finantzazio kostua bai igo dela, baina iturria ere ez dela itxi. Gure lehiakideekin hitz eginda, denek dute plana inbertsioa lortzen saiatzeko. Beste kontu bat da kostuak altuak direla, euriborra ere hor dagoelako, eta eskaera ez izatea hain handia. Hor gabiltza.
Searen batzarrean adierazi zutenez, enpresen %54k kredituren bat eskatu du.
Bai, mantentzen ari dira. Hala ere, gure lehengaia dirua denez, Kutxabank merkatuetara badoa diru gehiago eskatzera, likidezia eskatzen arazo berdina dugula. Kutxabankentzat garestiagoa da kanpoko merkatuetara finantzatzea. Egia da guk dugun finantzazio horretan dirua hartzen dugula bestela gure bezeroengandik. Baina gehiago eskatu beharko bagenu, gure kostuak ere altuak izango lirateke, eta saiatzen gara gure lehengaien kostean konpentsatzen.
Gordailuei dagokionez, EBZ kexu da bankuek ez dutelako aurrezkia ordaintzen. Enpresen kasuan horrela al da edo saldoak ordaintzen hasi zarete?
Tasak positibora pasatzen hasi zirenean, Kutxabanken tresnak sortzen hasi ginen hori ordaintzeko enpresa alorrean, duela urtebete inguru. Gure lehenengo pausoa izan ziren Kutxabankeko ordaindukoak. Eta ondoren joan gara zabaltzen, epe finkoa ordaintzen. Egia da enpresa munduan normalean orientazioa izaten dela epe laburrera eta arrisku gutxirekin, enpresek diru hori behar izaten dutelako bere jardueran inbertitzeko. Baina ez kasu guztietan. Beste batzuek epe luzera egiten dute inbertsioa, eta kasu horietan beste tresna batzuetara jotzen dugu, funtsen zorroetara, adibidez. Kopurua altua denean, Fineco banka pribatua dugu, enpresei zerbitzua ematen diena; eta kopuru txikiagoak direnean, gure funts eta zorroak ditugu. Eta horrekin batera, aurreikuspenen mundua dago.
Pasiboaren gerra espero duzue?
Nik uste dut dagoeneko badela. Entitate guztietatik eskaintza onak entzuten ari gara, eta enpresa munduan hori badago dagoeneko zabalduta. Eta nik aurreikusten dut geroz eta lehiakorragoak izango garela, eta gerra hori areagotuko dela. Are gehiago, EBZk diru iturriak kentzen dituenean, geroz eta balio gehiago izango dute bezeroen gordailuek.
"Dagoeneko ez dituzu higiezinak edo makinak; enpresa batek duen balioa da barruan dauden pertsonen buruak, ezagutza, adimena. Hori zelan neurtu erronka bihurtu da"
Partikularren esparruan ere, zure esparrua ez izanda, nola jokatu dezake Kutxabankek datozen hilabeteetan?
Gure estrategia mantenduko dela uste dut. Gordailuen munduan nik uste dut badabiltzala zerbait ateratzen, halako eskaera zuzenei erantzuteko. Baina estrategia Kutxabanken partikularretan ez da aldatuko. Lehen ere tasak positibo zeudenean gu saiatzen ginen, fiskalitate eta errentagarritasuna kontuan hartuta, epe luzera sartzen. Bezeroen funtsen barruan badago errenta finkoa ere. Izan ere, egun aldakorra eta finkoa zorro beraren barnean sartuta dituzu. Horregatik uste dut ez dela aldatuko.
Oinarri teknologikoa duten enpresak ugaltzen hasi dira, eta geroz eta start-up gehiagok higiezin inmaterialetan dute oinarria. Finantzaketa aztertzeko orduan, ikuspegia aldatu behar da?
Onartzen dut erronka oso handia bihurtu dela gure arrisku sailetarako. Dagoeneko ez dituzu higiezinak edo makinak; enpresa batek duen balioa da barruan dauden pertsonen buruak, ezagutza, adimena. Hori zelan neurtu erronka bihurtu da. Ikusi behar duzu nondik datozen eta norantz doazen, merkatua aztertu behar duzu, eta enpresa horiek proiektatu. Ez da batere erraza. Eta batez ere ikusita kriptodiruaren alorrean nola piztu ziren prezioak, eta ondoren nola desagertu ziren.
Kutxabankek bere arrisku profila oso ondo zaindu behar du; fundazioari ezin dizkiogu urtero susto handiak eman. Arrisku profil ertain-baxutxoa izan beharko genuke. Normalean, mundu hori finantzatzeko bilatzen dugu Elkargi bitartezko laguntza, edo Luzaro. Gainera, gaur egungo start-up teknologikoak ez dira finantzazio bankario bitartez bakarrik finantzatu behar. Agian bilatu behar duzu kapitala non sartu behar den: gure fundazioa, beste mota batzuetakoa... Badaude Euskal Herrian beste enpresa batzuk prest daudenak kapitalean inbertitzeko eta arriskatzeko. Egiten dugu, baina zuhurtzia handiz.
Ba al dago arriskurik, Kutxabankek arriskuen aldetik, merkatu kuota galtzeko?
Arriskua altua denean, argi eta garbi, bai. Baina neurtu behar dugu. Gure arriskurik handiena izango litzateke berankortasuna eta mailegu horiek ez errekuperatzea. Beraz galtzen baduzu merkatu kuota, baina ziurtatuta badituzu mailegu horiek, ordaintzen direnak, hori mantendu behar dugu eta desberdinak gara. Gure akziodunak ez dira talde edo enpresa baten dibidendo handiak edo arrisku handiak hartzeko inbertitzen duten horietakoak. Bilatu behar dugu zein tresna dauden inguruan horri aurre egiteko.
Orduan, zer nolako aukerak eskaintzen dizue Kutxabankek start-up alorreko enpresei?
Gure finantzazio zuzena ematen dugu, aztertu eta ikusita, eta gure atribuzioa eta arrisku sistema dugu emateko. Bestalde, esan bezala, guk beti izan dugu helburua arrisku hori mutualizatzeko, adibidez, Elkargirekin eta elkarrekiko berme sozietateen mundu horrekin. Eta gure ezagutza dela eta, bitartekaritza lana ere egin dezakegu nork non inbertitu dezakeen lotzeko, kontaktuak ditugulako eta enpresak ezagutzen ditugulako.
Arriola presidenteak aurreko astean enpresen alorrean hazteko beharra aipatu zuen. Nola bideratuko da hazkunde hori?
Plan nagusiak etortzeko daude, orain aldaketa prozesuan baikaude. Gure CEOa aldatzen da, eta presidentea ere bai, eta barruan ere lan handia egiten ari da plan nagusi bat etorriko delako. Baina helburu zuzenak eta mezuak ikusita, eta presidenteak hala eskatuta, gu duela bi hilabete hasi ginen lanketa egiten eta martxan dugu gure plana inbertsio kuota igotzeko. Euskal Herrian bai inbertsioa, bai kuotan hazi nahi dugu enpresen pull barruan, hor garrantzitsuak izan behar garelako. Eta hedapenean, Madril, Bartzelonan eta Valentzian —lurralde horietan ditugu bulegoak— hazkunde plana dugu.
"Kexatzen gara funtsak sartzen direla enpresetan, eta ez dagoela halako erreleboa familia aldetik. Baina nork esan nahi du egun ekintzaile edo enpresa buru? Gizarte moduan uste dut hori ez dela justu baloratzen"
Bertako enpresetan hazteko garrantzia aipatu duzu, baina enpresen salmenta oldea izan da azken urteotan. Atzerriko inbertsio funtsak edo egoitza beste herrialde batzuetan duten korporazio handiek akziodun sartzeak oztopoa suposatu dezake Kutxabankentzat arriskuak aztertzeko orduan?
Gu ohituta gaude halako enpresetan horrelakoak baloratzera. Beren artean desberdinak dira, eta badakigu funts batzuk epe ertain-luzera daudela, eta beste batzuk epe motzean etekina ateratzeko. Bereizten hasten zara. Eta badaude Euskal Herrian funts batzuk prest daudenak urte osoan zehar egoteko. Bestalde, arrisku saila garenez gero, enpresa batek Euskal Herriko familia jabeak izateak guretzat balio handia du: erabakiak lurraldetik hartuta, langileen onerako, erosketak egiteko, hornitzailea aukeratu... Ildo horretatik, gure azken kanpaina Hemendik da
Ezin da ukatu hori aldatzen ari dela, eta jakin behar duzu horretan ere malgutasuna izaten. Baina gu erosoago sentitzen gara hurbil lan egiten, gure erabakiak hemendik hartzen baitira: gure plana, gure estrategia, non inbertitu eta zein izan behar den gure etorkizuna.
Enpresak eta enpresaburuak aitortzen ditugu gizarte bezala?
Ez. Ez dira errekonozitzen. Enpresaburuak aitortzea gakoa da enpresen errotzea bultzatzeko garaian ere. Kexatzen gara funtsak sartzen direla enpresetan, eta ez dagoela halako erreleboa familia aldetik. Baina nork esan nahi du egun ekintzaile edo enpresa buru? Gizarte moduan uste dut hori ez dela justu baloratzen.
Adibidez?
Etekinak kritikatzen. Ez dago balorazio positiboa. Jende gazte askok duen helburua da funtzionario bihurtu eta sektore publikoan lan egin, baina ez bere enpresa muntatu. Eta bere enpresa ondo badoa eta etekin asko lortzen badu, gizarteak hori kritikatu egiten du. Desorekatuta dago horren balioa, maila profesional handiko enpresaburuak bertan izatea, eta horrek behar dituen etekinak eta soldatak. Gehiago baloratu beharko litzateke enpresen eta enpresaburuen papera.
"Ziurgabetasuna hedatuta dago enpresen artean, baina bezeroen eskaerei erreparatuta, nik uste dut salmentak ondo joango direla"
Ekonomia moteltzeko arriskua zegoela esan ziguten urtearen hasieran. Datuek, ordea, espero baino hazkunde handiagoa adierazten dute. Nola aurreikusten duzu urtearen bigarren zatia?
Ziurgabetasuna hedatuta dago enpresen artean, baina bezeroen eskaerei erreparatuta, nik uste dut salmentak ondo joango direla. Erronka kostuen kudeaketa izango da. Energia ere ikusten duzu beherantz doala, nahiz eta langileen kostuak bai joan direla gorantz. Beste alde batetik horrek bakea ekarri du. Enpresentzat egonkortasuna oso garrantzitsua da, eta akordio bat badago, diru hori modu batean edo bestean ondoren gizartera baitator gure langileen soldataren bitartez. Baikor nago, ikusten dudalako hori guztia aztertuta enpresek ez dutela sentsazio txarrik etorkizunera begira. Noski, zalantza asko digitalizazioari edo trantsizio energetikoari dagokionez, ESG ingurumenari, gizarteari eta gobernu korporatiboari loturiko irizpideetan. Edozein kasutan, malgutasunaren behar hori betirako geratuko dela uste dut, eta enpresek entrenamendua dutela horretarako.
Next Generation funtsak. Ahalegin handia egin du Kutxabankek horrelako funtsak zabaltzeko. Lortu duzue esperotakoa mugitzea?
Gu saiatzen gara enpresetatik hurbil egoten, eta esaten dutena entzuten. Eta sentsazioa da maila altu baten geratu direla, ESEPEen bitartez, eta sektore publikoan. Ondoren horrek eragina izango du, hornitzaileak behar baitira hori guztia sustatzeko, eta lan karga etorriko da. Baina enpresei zuzeneko laguntzetan nahiko kritikoak dira enpresaburuak. Ez dut uste finantzazio arazoa denik.