Egutegiak dio uda dela, eta, gainera, oraingoz bizi izan dugun udako egun bakan horietako bat da. Ni nagoen hiriko hondartzak eguzkiaz gozatzen duten pertsonez beteta daude, zeru grisak eta euria itzuli aurretik. Penintsula baten goialdean, itsasoz eta eguzkiz inguratuta, udako ikastaro batean nago. Gaia: adimen artifizialaren erronkak. Ikasgela barruan ikastaroari leial eutsi eta hondartzara joan ez garenak gaude, eta gutxi gara. Zalantzarik gabe, arratsalde osoa gela batean pasatzea erabaki dugunok gaian interesa dugunok gara, ikasgelatik ateratzeko tentazioa handia baita, oso handia.
Arratsaldeko adituen panela zoragarria da, eta pertsona horiekin egoteko eta haien gogoetak entzun ahal izateko aukera aprobetxatu behar dut. Gela, berez, jauregi bateko liburutegi zaharra da, hormak egurrez estaliak dituena eta garaiko pelikula baten itxura duena. Donwton Abbeyn sentitzen naiz, ez du zerikusirik gure egungo eraikin hotz funtzionaletako batean dagoen ikasgela batekin. Giroa ezin hobea da kontzentratzeko, eta giro lasaian guk ez dakizkigun gauzak kontatuko dizkiguten pertsonengandik ikasteko, hausnarketarako eta eztabaidarako denbora utziz. Parte-hartzaileen artean, gehienak berrogei urtetik gorakoak, eta oso gutxi hogeita hamar urtetik beherakoak. Hirugarren ilaran eseri naiz, hizlarien ondoan, haien aurkezpenen eta ondorengo eztabaidaren xehetasun guztiak ondo jarraitu ahal izateko, baina deseroso sentitzeko hurbilegi ere ez. Ez dago inor bigarren ilaran, baina bai pertsona bakarti bat lehen ilaran.
Saioa hasi eta oharrak hartzen hasten naiz nire koadernoan. Ikastarorako jarri dituzten aulki ez oso funtzional hauetan ordenagailu eramangarria ezin jartzea abantaila dela pentsatzen dut. Horrela ez naiz despistatuko. Paperezko koaderno baten abantaila da hori da, ez baitu ez Interneterako sarbiderik, ezta idazteko funtzioa zapuzten duen ezer ere.
Lehen lerroko pertsonari erreparatzen diot: bertaratzen diren gehienak bezala, berrogeita hamar urte baino gehiago izango dituela uste dut. Gizon nagusia da eta formaltasun handiz jantzita dago: traje dotorea, orrazkera txukuna, zapatak…. Gentleman itxura, aretoarekin tonuan egoteko jantzi dela dirudi. Ez du koaderno batean ezer apuntatzen, eta bai, ordea, bere iPad erraldoian oharrak hartzeko prest dagoela dirudi.
Une batez hitzaldietatik deskonektatzen nauen zerbait da eta horrek gogaitzen nau, sarrerako aurkezpenak oso onak izaten ari baitira. Distraitu egiten nau aurreko gizonaren pantaila hain handia izateak, argi ikusten baitut berak ikusi eta apuntatzen duen guztia. Orduan konturatzen naiz ez dela apunteak hartzen ari. Aurrean dudan pertsona, Internetari begira dago, edonolako albisteak irakurtzen eta orriz orri saltoka, ziztu bizian. Ez al zaizu interesatzen gaia? Zergatik etorri zara ikastarora, entzuteko eta ikasteko ez bada? Zergatik ari zara “zaping” egiten ikastaroarekin zerikusirik ez duten orriekin? Hizlariren batekin zerikusia izan behar duela pentsatzen dut, eta gertu egoteagatik bakarrik eseri dela lehen lerroan, konpromisoa besterik ez.
Bere iPad-etik deskonektatu eta ikastaroan zentratzen naiz, nahiz eta noizean behin, jakin-minagatik, bere pantailari begiratzen diodan, zaping-ari jarraitzen diola egiaztatzeko. Une batean nire koadernora begiratu eta lau galdera egin nahi nituzkeela pentsatzen dut. Zalantzan nago, bota edo ez, oso inozoak izan daitezkeelako. Besteen galderak entzungo ditut aurrena, eta, konfiantzaz sentitzen banaiz, daukadanetakoren bat botako dut.
Hitzaldiak amaitu dira, eta eztabaida hasi da. Moderatzaileak lehen galdera bat bota du hizlarientzat, eta horrek eztabaida sortu du euren artean. Eztabaidak informaltasun puntua dauka, ausarta eta probokatzailea. Hori da udako ikastaroetatik asko gustatzen zaidan zerbait, beste mota bateko mintegirik ez dutena. Baliteke aretoak naftalina usaina izatea, baina udako giro argia aretoan sartzen da, eta barre algara eragiten digu hizlarietako baten burutazioak.
Orduan moderatzaileak bertaratutakoen galderentzako txanda ireki du. Sorpresa! Lehen ilaran aurrean esertzen den pertsonak eskua altxatzen du. Oker nengoen, antza. Gaia interesatzen zaiolako etorri da pertsona hau. Hizlariek kontatzen duten guztia asimilatzen duen bitartean minutuko 60 webgune ikusteko aukera ematen dion superboterea izango du? Ikastaroko jakintza-arloan aditua izango da, eta, horregatik, ez du inor entzun beharrik?
Ez. Hasteko pertsona horrek jakintza orokorrean gorentasun gisa aurkezten du bere burua, titulu eta urte askotako esperientziarekin. Niretzat hori nartzisismo hutsa da, baina tira. Gero teknizismoz betetako bakarrizketa botatzen digu, gaizki eraikia eta hizlariek esan duten guztiarekin inolako loturarik ez duena. Lotsa sortzen duen une bat da, deserosoa eta itsusia. Pertsona horri berdin zaio ikastaroa, eta esan behar duena entzun diezaioten etorri dela konturatzen naiz. Amaitu du bakarrizketa, eta hizlariek elkarri begiratu diote, zer esan ez dakitela. Moderatzaileak esperientzia du, bere txapa edukazio handiz eskertzen dio, eta beste pertsona batzuei hitza ematen die. Galdera interesgarriak hasten dira, eta elkarrizketa ona sortzen dute. Ordu erdi baten ostean amaitu da eztabaida, eta altxatu egin gara. Ez dut nire galderetako bakar bat ere egin, baina egin diren baten batek eman dizkit bilatzen nituen erantzunak. Lehenengo ilarako gentleman itxurako gizona jaiki eta joan egin da. Besteok hizlariekin hizketan jarraitu dugu, jauregiko pasilloetan gauza interesgarriak kontatzen jarraitzen dutelarik.
Kotxera itzuli naizenean bakarrizketaren gizona etorri zait burura. Pentsatzen hasia naiz ez zuela ondo prestatuta esan nahi zuena, eta arrazoia emango zioten artikuluen eta idazkien bila aritu dela. Bere bakarrizketa traketsa izan da, beste pertsona batzuen ideiak makal kateatuz eta ezer propiorik ekarri gabe. Pantaila batetik informazio eskuragarri gehiegi edukitzeak, modu kritikoan pentsatzeko denbora gutxi izateak eta, batez ere, besteei entzuteko gogorik ez izateak sortzen duen bakarrizketa mota da: azalean eruditua, sakonean hutsala. Gizarte digital batek errazten duen bakarrizketa mota da, non denok zerbaitetan adituak garela uste dugun, online artikulu batzuk irakurri eta bat-batean kontatzen diguten guztia barneratzeko gai garela pentsatze hutsagatik. “TikTok kultura-kultureta” bat errazten duen bakarrizketa mota da, deskonexioa sustatzen duena eta zertaz ari garen benetan jakiteko uste faltsua errazten duena.
Etxera itzultzen naizen bitartean, norbaitek zerbait sakon azalduko didan lekuetara ordenagailu portatila eramateari utziko diodala erabakitzen dut. Arreta, kontzentrazioa eta kritika inoiz baino beharrezkoagoak dira bakarrizketa nartzisista inozoak antzemateko. Zientzian eta teknologian horrela bada, zelan izango da politikan? Eztabaida ideologikoetan? Enpresa kudeaketan? Gizarte gaietan? Bakarrizketa modernoak dira; azalean interesgarriak, sakonean toxikoak.