Applek errealitate areagotuko betaurrekoak aurkeztu zituen asteartean, baita ez aurkeztu ere. Garatzaileen urteko konferentzian (WWDC) egin zuen hori. Berritasun guztiak aurkeztu ondoren, Tim Cookek “One more thing” Steve Jobsen formula magikoa erabili zuen Apple Vision Proei sarrera egiteko. Testuingurua garrantzitsua da, baita izena eta ikusi genuen guztia ere. Baina askoz gehiago interesatzen zaigu ikusi ez genuen guztia. Horregatik ez-aurkeztearena.
Kanpotik ikusita, badirudi Applek Errealitate Areagotuko (edo bisore) betaurreko batzuk aurkeztu dituela, baina ez. Applek, bere hitzetan, bere lehen “ordenagailu espaziala” aurkeztu zuen. Ordenagailua diogunean, zalantza sortzen da: “Vision Pro” (betaurrekoak) edo “Vision Proak” (bisorea). Zentzuzkoa da esatea ordenagailuak M2 txip ahaltsua duela, gama altuko ordenagailuek duten bera, eta R1 txip berria, sentsore guztiak denbora errealean prozesatzen dituena. Bisualizazio sistema pantaila pare estereoskopikoa da, bakoitza 4k baino gehiagoko erresoluzioarekin. Hori guztia bi orduko autonomia bermatzen duen petaka-bateria bati konektatuta. 2024. urtearen hasieran eskuragarri, 3.499 dolarreko prezioa izango du.
Etxearen markako berrikuntzetako bat kanpoko pantaila da. Pantaila horretan, normalean, RVko bisoreek plastikozko estalki bat izaten dute. “Ordenagailu espaziala” daramatenen begiak erreproduzitzeko erabiltzen da, norbait hurbiltzen zaiola detektatzen duenean. Horrek inguruaren, erabiltzailearen eta ingurukoen isolamendu-sentsazioa murrizten laguntzen du. Hori egin ahal izateko —eta beste hainbat funtzionaltasunetarako—, ordenagailu horrek dagoen lekuari buruzko informazioa izan behar du, eta, horregatik, ate horrek sentsore ugari ditu: sei mikrofono, bi aurrealdeko kamera, beheko bi ganbera, alboko bi kamera, infragorrien bi argitzaile, LiDAR eszena bat, sakonera detektatzen duen kamera bat eta begietako kokapena detektatzeko lau infragorri-ganbera. Applek dio 5.000 patente baino gehiago behar izan dituela; orain arte diseinatu duen gailurik aurreratuena.
Applen produktu berri baten iragarkia, “ordenagailu espazial” batena, 2007ko iPhonearen aurkezpenaren remakea da ia, Steve Jobsek —guztiz kontziente izan gabe nik uste— mundu osoan aurkezten baitzuen, ez mugikorraren hurrengo iterazioa, ordenagailuaren hurrengo iterazioa baizik; txikiagoa eta intimoagoa zen ordenagailu bat. Beste "iPhone une" baten gara orain? Itxurazko antzekotasunak asko dira.
iPhoneak lehiakideenarekiko prezio neurrigabea zuen bere garaian. Orduan Microsofteko kontseilari delegatuak prezioaz barre egin zuen elkarrizketa batean: “500 dolar teklaturik ere ez duen mugikor batengatik, munduko mugikorrik garestiena izan behar du. Segur aski asko salduko dira, baina guk Windows Mobile daukagu, 99 dolarreko Motorolan instalatzen dena, gailu nahiko trebea baita”. Gaur egun, gehien saltzen diren hamar mugikor adimendunetatik zortzi iPhone dira, eta gama altuko mugikor batek 1.500 eta 2.000 dolar bitartean balio du (inflaziora doitu), eta denak ilaran.
Atera zenean ere ez zuen hirugarrenen aplikaziorik. Apple beti izan da bere plataformekiko oso jeloskorra, eta ez zion uzten gailuari hirugarrenen aplikazioak instalatzen. Gogoan ditut jailbreak lanetan inbertitutako orduak Applelen kaiolatik telefonoa liberatzeko asmoz, betebehar moraltzat jotzen nuena. Aplikazio pirata arrakastatsuenetako eta ondoen diseinatutako batzuk kopiatu zituen Applek, eta azkenean sistema eragilean sartu zituen. Hain izan zen handia, non bere aplikazio-denda propia sortu zuen: iPhonek ez zuen "killer appa" izan zen beste aplikazio batzuk jaisteko aplikazioa! Aplikazio-denda horrek gaur egun 360 mila milioi dolarreko balioa duen industria sortu zuen, eta softwarearen balioan hezi zuen aplikazio batengatik inoiz ordaindu ez zuen gizartea (edo inoiz ordaindu zenuten Windowseko programa batengatik 2007ra arte?).
Lehen aipatu ditudan sentsore-mordoa ez da baliagarria soilik norbait hurbiltzen dela atzeman eta gure begiak erakusteko. Gure ingurunea proiektatuz mundu fisikoarekin berriro konektatzeko ere balio dute, eta, ondorioz, Vision Pro espazioan mugitzen garen bitartean eraman daiteke. Non gauden eta eskuekin zer egiten dugun jakiteko ere balio dute. Gogoan al duzue Tom Cruise Minority Report filmean eskuak goian eta behean jarrita pantailak mugituz? Bada, hori Vision Pro sentsoreei esker egin daiteke, eta zehaztasun handiz, probatu dutenek diotenez. Gure ahotsari Siri famatuarekin ere erantzuten dio, hari aginduak eman ahal dizkiogulako edo testuak diktatu. Sarrera-mekanismo horiekin, eta gure begien posizioaren jarraipena direla eta, Vision Prok kanpo utzi ahal izango ditu kanpoko gailuak, hala nola aginteak, kontrol-palankak eta bestelako osagarriak, eta aurkezpenean ez dauden beste gailu handiak. Horretan ere antz handia du iPhoneak.
Apple beti nabarmendu izan da erabiltzailea ardatz duten esperientziengatik, bere produktuen erabilerraztasunagatik diseinu minimalista duelako; gutxiagorekin hobeto eta gehiago lan egiteagatik. Hori aurrez ezarritako arauak haustean gertatu da, eta arau horiek esan nahi dute konputazioan informazioarekin nola elkarreragiten dugun birpentsatzea. Macintoshekin, 1980ko hamarkadan, sagua teklatuari gehitu zion, eta iPodekin, milaka abesti sartu ahal izan ziren klik-wheelarekin, iPhonearekin ukiezina zirudien teklatua alde batera utzi eta multi-toucharekin ordezkatu zuen. Hurrengo iterazio horretan, multi-toucharen ordez air-touch jartzea proposatzen digu.
Eta, azkenik, iPhone jatorrizko harekin ikusi dudan azken antzekotasuna da ez zela lehena izan, azkena baizik. Apple ez da inoiz merkatu batean sartzen teknologia- eta esperientzia-eskaintzarik onenarekin ez bada. Macintoshekin, iPodekin eta iPhonekin egin zuen; produktu horietako bat ere ez zen lehena izan, ez merkeena, ez indartsuena, ez gaitasun handiena zuena, baina bai behin betikoa. Atzetik etorri den guztia gai horren inguruko aldaketak izan dira.
Bide bera egingo du Vision Prok? Gainerakoek Vision Proren bidea egingo dute? Oraintxe bertan ez da kontsumo handirako pentsatutako produktua. Hemendik urte erdira aterako duen produktu bat garatzaileen konferentzia batean agertzeak pistak eman beharko lizkiguke. Applek nahikoa denbora uzten die bere bazkideei aplikazioak garatzeko, Vision Pro iPhonean antzeko bidea egin dezan.
Ezin dugu lehen bertsioarekin bakarrik hitz egin Appleren aplikazio erabilgarriei buruz. Beste pista gailuaren izenean dugu. Mac Proren kasuan (7.000 dolarrez gaindi ateratzen den ordenagailua), Proak segmentu profesionalari egiten dio erreferentzia. Ikus-entzunezko edukien plataformek (Disney aurkezpenean zegoen), bideo-jokoen garatzaile handiek, arte-zentroek, jolas-parkeek, ikus-entzunezko eta aisialdiko profesionalek, eta, oro har, adoptatzaile goiztiarrek inbertituko dute. Uste dut ez naizela oker izango esaten dudanean hemendik urtebetera Applek Vision delakoak izango dituela, Prorik gabe, prezio erdian, guztioi txollo bat irudituko zaizkigula. Kostuak optimizatu ahal izango zituzten, eta etekin bikaina emango diote publiko zabalari. Orain 3.499 dolar ordaintzen dutenek gainerakoei ordainduko diete jaia.
Ahaztutako edo baztertutako bi alderdi izan ziren “errealitate birtuala” eta “metabertsoa". Pentsatzekoa zen bere onenean ez dagoen “metabertso" terminoa (kriptoen kaxoi berekoa) ez zela inon agertuko. Are gehiago Zuckerbergek ondaretzat hartu duelako, enpresaren izena Meta enpresara aldatu eta 1.370 milioi dolar ordaintzeraino. Era berean, ez zen “errealitate birtualari” buruzko erreferentziarik atera, duela 30 urtetik hona egin den promesa handia, eta zentzugabeko abatarrak besterik eman ez dituenak. Ez aipamenik ez hiru dimentsioko irudirik.
Eta azkenik falta den handia: adimen artifiziala. Eta begira kosta egiten zela ez aipatzea, gaiaren egoera ikusita. Horregatik segur aski baztertu nahi izan du Applek, gaiaren hiperinflazio mediatikoagatik. Nahikoa kutsatuta ez bazen, orain beldurraren bultzatzaileen mehatxu zentzugabeak gehitu behar ditugu, adimen artifizialak zibilizazioa akabatuko duela esaten baitigute.
Marvin Minskyk, bere sortzaileetako batek, maleta kontzeptuaz hitz egiten zuen, esanahi asko dituen kontzeptu batez eta bakoitzak bere modura desegiten duena. Bada, orain “arrisku existentziala” paketatu dugu. Eta ez zen erraza hori egitea Applen sistema guztiek, Siritik hasi argazkien ezagupen adimenduneraino, eta, bereziki, Vision Prok, adimen artifiziala modu zabalean erabiltzen dutelako. Seguru joateko, aurkezleek sistema horien gaitasunei buruz hitz egitean machine learning terminoa erabiltzen zuten (makina-ikaskuntza edo ikaskuntza automatikoa).
Ildo horretatik, Applek ikerketa dibisio indartsua du adimen artifizialean. Jakin badakigu, besteak beste, 2002ko irailean GAUDI: A Neural Architect for Immersive 3D Scene Generation izeneko artikulu akademikoa argitaratu zutelako —GAUDÍ, 3Dko murgiltze-eszenak sortzeko arkitekto neurala—. Autoreek azaltzen dute nola GAUDÍ ereduak aukera ematen duen hiru dimentsioko murgiltze-eszena sortzeko, espazio bateko irudietatik eta nahi den eszena deskribatzen duten testu-apunteetatik (prompta) abiatuta. Bestela esanda: Siriri Vision Pro ikusi nahi duguna eska diezaiokegula eta GAUDÍk sinetsiko liguke. Eredu horrek izen hori jaso du arkitekto katalanaren omenez, honako esaldi hau idatzi baitzuen: “Sorkuntzak etengabe jarraitzen du gizakien bitartekoen bidez”.
GAUDÍ Vision Proren killer app dela esango nuke. Egia bihurtuz gero, psikotropiko guztiak killer app bidez akabatuko lirateke. Horrela ikusita, Vision Pro merkea iruditzen zait.
Artikulu hau VIA Empresa hedabiderako idatzi da originalki, eta bertatik itzuli eta egokitu da.