Maiatzaren 11n, unibertsitate garaiko lagun talde handi bat elkartu ginen Bilboko itsasadarrean zehar ibilbidea egiteko, hiria eta Abra artean etengabe joan-etorrian dabiltzan itsasontzietako batean. Ibilbidea dibertigarria eta tristea izan zen aldi berean, iraganeko istorioak kontatzen gozatzen genuen bitartean, Bilboko itsasadarraren gainbehera industriala gertutik ikusten baikenuen. Zorrotzako parean, hodei zuri handi batek harritu gintuen, eta istripua zela konturatu gabe igaro genuen. Profersaren bi istripuetako bat izan zen, eta horrek bere itxiera ekarri zuen. Hodeia zeharkatzen ari ginenean, gutxi batzuk babestu ginen nolabait, eta gehienek arduragabe arnastu zuten hodei zuri handiaren artean pasatzen ginen bitartean. Egun berean, istripu industrial bat izan zela jakin genuenean, elkarrizketaren tonua aldatu egin zen, eta Bilbo hiri-fabrika, zikin eta toxiko gisa izan zuen iraganaz hitz egin genuen. Zer ondo orain hiria zerbitzuetatik bizi dela eta orain fabrikak urrun daudela, ezta? Baina orduan ez al zen tristura sentitzen genuena industria zaharrak hil zirela ikustean? Triste eta alai geunden aldi berean?
Guztiok nahi dugu ingurune garbi, moderno eta iraunkorretan bizitzea. Herri txiki batean edo hiribururen batean, ingurune garbi batean bizitzeko eskubidea dugu. Horrek ez du soilik gure bizi-kalitatea hobetzen; gure osasuna eta ingurumena ere babesten ditu. Gaur egun gauden puntura iristeko, funtsezkoa izan da politika eraginkorrak ezartzea, eta gure hiri eta herriak egoera onean mantentzeko beharrezko baliabideak jartzea. Iraganean bezala, herritarrak eta gobernuak elkarrekin lan eginez soilik, belaunaldi berrientzako etorkizun berde eta osasuntsuagoa bermatu dezakegu. Horretarako, ezinbestekoa da denok gure aletxoa jartzea: birziklatzea zuzen egitea eta plastikoen erabilera murriztea, tokiko ekimen iraunkorrak babestea barne. Hori dena positiboa da, baina zer gertatzen da industriaren kasuan? Noski, ez naiz ari beren emisioak kontrolatzen ez dituzten edo ingurumen-araudiak betetzen ez dituztenez. Baina egia da industriak hirietatik atera ditugula, eta hobeto onartzen ditugula lehen landa-eremuak ziren edo poligono urrunetan kontzentratuta daudenean. Beti urrun daudenean, desiragarriak dira.
Hego Euskal Herrian industriak pisu handia du BPGan, eta horrek kalitate handiagoko enplegua dakar zerbitzuekin alderatuz gero. Egia da industriaren definizio klasikoa asko aldatu dela azken urteotan, batez ere Industria 4.0 delakoaren sorrerarekin, non balio erantsiaren zati handi bat produktu eta zerbitzu digitaletatik datorren. Gaur egun, guztiz posible da lantoki industrial batean egotea eta produktu eta zerbitzu digitalen enpresa baten bulegoen erdian egotearen sentsazioa izatea. Baina ez gaitezen engaina, normala da instalazio industrial bat hirigunean edo hirigunetik gertu ez izatea. Laster hiri batean bizi diren gazteek behi batekin zein fabrika batekin hainbesteko harremana izango dute: zero. Gazteen eta industriaren arteko urruntze horren arazoa agerikoa da: Industriarekin lotutako edozein bokaziori bizkarra emanda bizi diren urbaniten belaunaldi bat sortzen ari gara.
Igaz EOIk Industriaren pertzepzio soziala Espainian izeneko analisia argitaratu zuen. Emaitzak guretzat guztiz esanguratsuak izan ez daitezkeen arren, datu interesgarri batzuk badituela uste dut.
Sektorearen ezagutza: adineko pertsonek industriari buruzko ezagutza handiagoa izateko joera dute. 50 eta 65 urte bitarteko pertsonen %18 inguruk uste du sektorearen ezagutza handia edo oso handia dutela, 18 eta 29 urte bitarteko pertsonen %13ren aldean.
Industriari lotutako irudia: industriaren pertzepzio orokorra oso lotuta dago fabrika kontzeptuarekin, eta horrek konnotazio nabarmen negatiboak izan ditzake gazteen artean.
Malgutasuna: gazteek industriak enplegurako duen garrantzia aitortzen badute ere, sektore berriak nahiago dituzte. Sektore horiek dinamikoagoak direla uste dute, eta bat ei datoz lan-jasangarritasunaren eta malgutasunaren balioekin.
Zer gerta daiteke hiria eta industria bereizten jarraitzen badugu? Sinplea da. Lan egiteko adinean dagoen biztanleriaren gehiengoak ez du inongo sektore industrial traktoretan lan egiteko bokaziorik, Euskal Herriko bailara eta poligono txiki bakoitzak bere fabrika eta enpresa industrialetan lan egiteko prest dauden pertsona guztiak xurgatzen dituen bitartean. Are okerrago, gaur egungo industriek gero eta profesional gehiago behar dituzte adimen artifizialean, zibersegurtasunean, IoTean, automatizazioan, robotikan... Baina profesional horiek nahiko al dute euskal enpresa industrial batentzat lan egin edo beren hiritik telelanean aritu atzerriko enpresa teknologiko batentzat? Gertatzen ari da, eta bigarrena da. Hori da etorkizunean nahi duguna?
Hiria eta industria. Inork ez du nahi etxetik gertu ingurumena kutsatu eta degradatzen duen industriarik. Ez hirian, ez hiritik kanpo. Baina industriak hirietatik bota ditugu, eta herritarrok arrotz gisa ikusten ditugu fabrikak. Benetan positiboa al da hori? Zalantzak ditut.