Gizartearen motorra etengabeko hazkundea, kontsumismoa eta gure baliabide naturalen neurrigabeko ustiapena izan diren mundu honetan, mugimendu bat sortzen da, sustraitutako paradigma hori ausardiaz zalantzan jartzen duena. Mugimendu horrek, deshazkunde izenez ezagutzen denak, erronka jartzen die gure ikuspegi ekonomiko eta sozialaren oinarriei, eraldaketa sakon eta beharrezkoaren alde eginez. Zerumuga berri horretan, "gutxiago gehiago da" ideia iraultzailea planteatzen da, eta iraultza horren bihotzean kontzeptu eraldatzaile bat dago, munduarekin dugun harremana birdefinitzen duena eta elkarrekin landu dezakeguna: autokontsumoa.
Euskadin km0ko bezalako kontsumo jasangarriko proposamenak urrats esanguratsua dira beharrizan-hornidura iraunkorragoa lortzeko bidean. Hala ere, egungo ekoizpen eta kontsumo ereduaren erronkarik zabalenari heltzeko, ezinbestekoa da kontsumismo neurrigabearekin haustea eta naturarekin dugun harremana berriz definitzea. Kontsumo jasangarriaren ikuspegia izatea funtsezkoa bada ere, haratago joan behar dugu, eta berriz aztertu behar dugu nola ekoizten eta kontsumitzen dugun oro har. Horrek esan nahi du gure etengabeko metatze-pentsamoldea iraunkortasunaren eta benetakotasunaren balioespenera aldatzea. Gainera, ingurumen-ekosistemarekin konektatu behar dugu. Naturarekiko deskonexioak eragin negatiboa izan du ingurumenean. Naturarekin berriz konektatzeak kontsumo arduratsuago eta kontzienteago baterako oinarria osatu dezake, eta horrek esan nahi du komunitateak balio zentrala duela.
Autokontsumoa ez da ekintza puntual bat soilik, filosofia bat baizik, gure eguneroko hautuak gainditzen dituena eta ongizateaz eta oparotasunaz dugun ikuspegia birkonfiguratzen duena
Aurreko kontzeptuari helduz, autokontsumoa ez da ekintza puntual bat soilik, filosofia bat baizik, gure eguneroko hautuak gainditzen dituena eta ongizateaz eta oparotasunaz dugun ikuspegia birkonfiguratzen duena. Daukagun eta behar dugunaren berezko balioaz hausnartzera gonbidatzen gaitu. Ekoizpen masiboarekiko eta neurrigabeko kontsumismoaren zikloarekiko dugun mendekotasuna murrizteko bide gisa aurkezten da. Jabegoen desira aseezinaren kateetatik askatu eta sinpletasuna aberastasun forma egiazko gisa besarkatzeko deia da. Neoliberalismoak kontzeptua galtzen du, premia indibiduala estaltzeko ondasun jakin batzuen beharrezko ekoizpen gisa definitzen baitu. Izan ere, askoz kontzeptu zabalagoa da.
Lurrarekiko eta baliabide naturalekiko konexioak neurri handi batean desagertu diren mundu honetan, autokontsumoak ingurunearekin berriro konektatzen diren komunitateen ikuspegi ausarta planteatzen du. Paradigma horretan, elikagaiak eta energia ekoiztea tokiko zeregina da, eta etxeak modu kontziente eta iraunkorrean eraikitzen dira. Kantitatearen ordez, kalitatea baloratzen da; metaketa materialaren ordez, asetzea eta giza ongizatea bilatzen dira modurik garbienean. Neoliberalismoak sortutako beharren banakako asetzea bilatu beharrean, guztion ongizatea bilatzen da.
Paradigma horretan, elikagaiak eta energia ekoiztea tokiko zeregina da, eta etxeak modu kontziente eta iraunkorrean eraikitzen dira
Ikuspegi horrek arazo indibidual hutsak gainditzen ditu, kezka globalei heltzeko. Autokontsumoa, aurrez aurre ditugun ingurumen-erronkei erantzuteko tresna izateaz gain, historiaren ibilbidea aldatzeko dugun ahalmenaren oroigarri ere bada. Munduan arrasto positibo bat uzteko aukera bat da, eta ez gehiegizko jabetzaren eta kontsumoaren bidez, baizik eta gure balioak eta lehentasunak eraldatuz.
Vincent Liegey eta Anitra Nelson bezalako autoreek honela definitzen dute kontzeptua: gizabanakoek eta komunitateek ondasunak eta zerbitzuak zuzenean ekoiztea eta erabiltzea, masa-ekoizpenaren eta hornikuntza-kate globalizatuaren mendekotasunarekin kontrastean. Ikuspegi horrek modu jasanezinean ekoitzitako ondasunen eskaria murrizteaz gain, praktika lokalago, intimo eta kontzienteagoetara itzultzea ere sustatzen du. Horrek lotura zuzena du deshazkunde kontzeptuarekin, eta bertute nagusietako bat autosufizientzia eta erresilientzia sustatzeko gaitasuna da. Gure elikagaiak lantzean, energia berriztagarria eta artisau-produktuak sortzean, pixkanaka askatzen gara produkzio- eta kontsumo-sistema oparoen mende egoteko beharretik. Independentzia horrek baliabide naturalen gaineko presioa gutxitzeaz gain, pertsonak eta komunitateak ahalduntzen ditu beren bizitzaren eta ingurunearen kontrola beren gain hartzeko.
Gure elikagaiak lantzean, energia berriztagarria eta artisau-produktuak sortzean, pixkanaka askatzen gara produkzio- eta kontsumo-sistema oparoen mende egoteko beharretik
Autokontsumoa ere berez lotuta dago balioen eta lehentasunen birdefinizioarekin. Deshazkunde joera duen gizarte batean enfasia aldatu egiten da, metaketa materialetik bizi-kalitatera, harreman esanguratsuetara eta naturarekiko loturara. Autokontsumoak eskatzen digu daukaguna gehiago baloratzea, harrokeriari buruzko benetakotasuna balioesteko, eta gauza sinple baina esanguratsuetan gogobetetze handiagoa sentitzeko.
Ingurumenaren ikuspegitik, autokontsumoak aztarna ekologiko indibiduala eta kolektiboa nabarmen murrizteko ahalmena du. Energia eta baliabide maila handiekin ekoitzitako ondasunen eskaria gutxitzean, biodibertsitatea kontserbatzen, klima-aldaketa arintzen eta ekosistema degradatuak lehengoratzen laguntzen dugu.
Hala ere, garrantzitsua da onartzea autokontsumoa ez dela irtenbide bakarra eta unibertsala. Ikuspegi orekatua behar da, erkidego bakoitzaren inguruabar kultural, ekonomiko eta sozialak kontuan hartuko dituena. Gainera, autokontsumoa benetan eraginkorra izan dadin deshazkunde testuinguruan, funtsezkoa da elkarlan komunitarioarekin, berrikuntza teknologikoarekin eta sistema iraunkorragoetarako trantsizioa babestuko duten politiken aldaketarekin konbinatzea.
Garrantzitsua da onartzea autokontsumoa ez dela irtenbide bakarra eta unibertsala. Ikuspegi orekatua behar da, erkidego bakoitzaren inguruabar kultural, ekonomiko eta sozialak kontuan hartuko dituena
Deshazkunde eta autokontsumoak gogorarazten digute hedapen ekonomikoa etengabe bilatzeak ez duela berez helburu izan behar. Giza ongizatea, justizia soziala eta planetaren osasuna lehentasun intrintsekoak dira, eta gure erabakiak eta ekintzak gidatu behar dituzte. Autokontsumoaren ikuspegia hartzean, aitortzen dugu benetakotasuna, naturarekiko lotura eta harreman esanguratsuen eraikuntza direla erabateko bizitzaren zutabeak. Deshazkunderako bide horretan, konpromiso kolektiboa eta eraldaketa sakona eskatzen duten inplikazioak ditugu aurrez aurre. Horren barruan sartzen da gure sistema ekonomiko eta politikoak birpentsatzeko beharra, ekoizten eta kontsumitzen dugun modua berriz aztertzeko beharra, eta ingurumen-kontzientzia eta erabaki informatuak hartzea sustatuko duen hezkuntza sustatzeko beharra.
Autokontsumoa deshazkunde irtenbide gisa bultzatzeak erkidegoen, gobernuen eta enpresen arteko lankidetza handiagoa eskatzen du. Aurrerapen teknologikoek zeregin garrantzitsua izan dezakete, jarduera iraunkorragoak ahalbidetzen baitituzte, hala nola energia berriztagarria eskala txikian sortzea eta ondasunen ekoizpen lokalizatua. Aldi berean, funtsezkoa da aldaketarekiko erresistentziari eta trantsizio-prozesuan sor daitezkeen oztopo ekonomikoei aurre egitea.